آفاق عرفان در سپهر ایران: گفتگوی حامد زارع با نصرالله پورجوادی

آفاق عرفان در سپهر ایران: گفتگوی حامد زارع با نصرالله پورجوادی
پدیدآوران	زارع، حامد (نویسنده)
ناشر	روزنه
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۴۰۲ش
شابک	‎6ـ513ـ234ـ622ـ978
کد کنگره	‏

آفاق عرفان در سپهر ایران: گفتگوی حامد زارع با نصرالله پورجوادی به کوشش حامد زارع، زادۀ خیابان مولوی در تهران، امروز در الهیه مسکن گزیده و در خلوت خود، سفرهای جذاب و گاه خیره‌کننده‌ای را در دل تاریخ اندیشۀ ایران از سر می‌گیرد که گوشه‌هایی از آن در این کتاب آمده است.

ساختار

کتاب از هشت فصل تشکیل شده است.

فصل نخست: زندگی‌نامۀ علمی

فصل دوم: اندیشۀ ایرانی

فصل سوم: فلسفۀ اسلامی

فصل چهارم: تفکر عرفانی

فصل پنجم: زبان فارسی

فصل ششم: مباحثۀ فکری

فصل هفتم: مغالطۀ تاریخی

فصل هشتم: مصاحبۀ متفرقه

گزارش محتوا

دکتر نصرالله پورجوادی مسافری ماجراجو در اندیشه، حکمت و ادب و تصوف ایرانی است و اکنون در دهۀ هشتم زندگی پربار خویش راوی لحظه‌ها، گاه‌ها و فرازهای فراوانی از تاریخ پرپیچ‌و‌خم تفکر ایرانی و اسلامی برای معاصرین خویش شده است. دکتر پورجوادی نیازی به معرفی ندارد، اگر هم نیازی به معرفی باشد، فصل اول همین کتاب بهترین معرف اوست. او که در نوزده‌سالگی عازم ایالات متحده می‌شود و خان‌های متفاوتی را پشت سر می‌گذارد تا به شهر فلسفه برسد. ملاقات با کاپلستون از خاطره‌های خوب در این شهر است. 24 ساله که می‌شود «سه حکیم مسلمان» نصر، مسیر مطالعات او را به سمت فلسفۀ اسلامی تغییر می‌دهد و بعد از گذر و نظر از پاریس و رم و آتن و استانبول و قونیه و دمشق، و بیعتی شورانگیز با مولانا و زیارتی از مزار شیخ اکبر به ایران برمی‌گردد.

به زادبوم که می‌رسد، با بهاءالدین خرمشاهی به خدمت زیر پرچم می‌رود و به غلامعلی حداد عادل به دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. یحیی مهدوی و احمد فردید را از سر می‌گذراند و در زمانۀ انقلاب 57 و تأسیس جمهوری اسلامی و بسته‌شدن دانشگاه‌ها، به پیشنهاد عبدالکریم سروش «مرکز نشر دانشگاهی» را بنیاد می‌نهد و مجلۀ «نشر دانش» را منتشر می‌کند و حافظ‌پژوهی می‌کند. در میانۀ راه با غزالی آشنا می‌شود و در معارف برای این متکلم، کلمه‌ها می‌نگارد و در سال‌های اخیر مفتون شاهنامه و اندیشۀ ایرانشهری شده و در پی شناسایی سرچشمه‌های فرزانگی در تفکر ایران برآمده است. زادۀ خیابان مولوی در تهران، امروز در الهیه مسکن گزیده و در خلوت خود، سفرهای جذاب و گاه خیره‌کننده‌ای را در دل تاریخ اندیشۀ ایران از سر می‌گیرد که گوشه‌هایی از آن در این کتاب آمده است.

این کتاب متشکل از چند گفتگوی مطول و مفصل است. فصل نخست کتاب با عنوان زندگی‌نامۀ علمی صورت تجدیدنظر‌شده و تکمیل‌یافته مصاحبه‌ای است که حامد زار ع به همراه احمد بستانی با دکتر پورجوادی داشته و نسخۀ اولیۀ آن در شمارۀ سی «مهرنامه» منتشر شده است. فصل دوم با عنوان اندیشۀ ایرانی دربرگیرندۀ سه مصاحبه با عناوین «ایران در مواجهه با اعراب»، «فردوسی و سهروردی» و «کربن و اسلام ایرانی» است که پیش‌تر در شماره‌های مختلف مهرنامه منتشر شده و اکنون با ویراستاری و اضافات مجدد منتشر می‌شود. فصل سوم با عنوان فلسفۀ اسلامی نیز دربردارنده سه مصاحبه با عنوان‌های «غزالی و احیای علوم دین»، «سهروردی و عالم خیال» و «شهرها و مکاتب فلسفی» است که همانند فصل قبل پیش‌تر در مهرنامه منتشر شده و اکنون با ویراستاری مجدد و تکمیل‌کردن برخی پاسخ‌ها از سوی دکتر پورجوادی منتشر می‌شود. فصل چهارم که «تفکر عرفانی» نام دارد، شامل پنج مصاحبه است. مصاحبۀ اول با عنوان «غزالی و ادبیات عرفانی» در مهرنامه منتشر شده و همانند دیگر مصاحبه‌هایی که پیش‌تر در این مجله منتشر شده و اکنون در این مجلد بازنشر می‌شود. مصاحبۀ دوم با عنوان «عطار و ادبیات عرفانی» توسط میلاد حسینی انجام گرفته و پیش‌تر در شمارۀ چهاردهم مجله سیاست‌نامه منتشر شده است. مصاحبه‌های سوم و چهارم با عنوان «پیامبر اسلام در آئینه تصوف» و «شعرا و عرفا در آئینه تصوف» نیز به همت سجاد صداقت در هفته‌نامۀ آسمان و روزنامۀ فرهیختگان منتشر شده و اکنون با ویراستاری مجدد در این مجموعه آورده شده است. «تجدید عهد با عرفان ایرانی» مصاحبۀ پنجم این فصل است که از سوی دکتر پورجوادی به کتاب افزوده شده است.

فصل پنجم که عنوان زبان فارسی بر تارک خود دارد از دو مصاحبه با تیترهای «فارسی میانه و تأثیر آن در تصوف» و «زبان فارسی در مرکز نشر دانشگاهی» تشکیل شده و به تقاضای دکتر پورجوادی به کتاب افزوده گردید. فصول ششم و هفتم نیز دربرگیرنده مصاحبه‌هایی است که درواقع حاصل گعده‌های علمی است که در آن دوستداران و علاقمندان و شاگردان دکتر پورجوادی سؤالاتی از ایشان مطرح کرده و ایشان نیز جواب آنها را داده و اکنون به صورت مصاحبه برای نخستین بار در این کتاب آورده شده است. فصل هشتم با نام «مصاحبۀ متفرقه» نیز شامل دو گفتگوست که افراد دیگری با دکتر پورجوادی انجام داده‌اند و اکنون بنا به صلاحدید ایشان به کتاب افزوده شده است.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی ادبیات