شایگان به روایت شایگان و یادگارنوشته‌های داریوش شایگان

شایگان به روایت شایگان و یادگارنوشته‌های داریوش شایگان
پدیدآوران	دهباشی، علی‌ (نویسنده)
ناشر	فرزان روز
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۴۰۲ش
شابک	‎5ـ541ـ321ـ964ـ978
کد کنگره	‏

شایگان به روایت شایگان و یادگارنوشته‌های داریوش شایگان به کوشش علی دهباشی، در این کتاب یادداشت‌ها و یادکردهایی که به لطف اعتماد دکتر شایگان عمدتاً در نشریات «کلک» و سپس «بخارا» منتشر شده، برای سهولت دسترسی علاقمندان ایشان در قالب یک کتاب گردآوری شده است.

ساختار

کتاب از سه فصل تشکیل شده است.

گزارش محتوا

زمینه‌های تخصصی دکتر شایگان شاید در یک نگاه خلاصه به نظر برسد؛ اما وقتی به کتاب‌ها و مقالات ایشان نظر می‌افکنیم، به گستردگی مباحث طرح‌شده پی می‌بریم؛ از «آفاق تفکر معنوی در اسلام ایران» تا «افسون‌زدگی جدید»، از «نقد آرای داراشکوه» تا «جستجوی فضاهای گمشده» و پرسش دربارۀ چندگانگی فرهنگی و اینکه آیا تهران مدینه‌ای تمثیلی است؟

بیش از نیم‌قرن از تألیف کتاب دوجلدی «ادیان و مکتب‌های فلسفی هند» به قلم دکتر شایگان می‌گذرد؛ با اینکه نگارش آن از دوران دانشجویی شایگان در دانشگاه تهران آغاز شد و در دوران تدریس ایشان به اتمام رسید، این کتاب همچنان تنها مأخذ معتبر فارسی در حوزۀ مطالعات ادیان و مکتب‌های فلسفی هند است. دکتر شایگان پس از آن هم مقالات و کتاب‌هایی در این زمینه منتشر کرد؛ اما حتی کتاب بسیار ارزشمند «آیین هندو و عرفان اسلامی» که به زبان فرانسه نوشت، نیز در سایۀ کتاب اول قرار دارد.

افزون بر مباحث فلسفی و ادبی، آنچه دکتر شایگان در معرفی و یادبود افراد مشهور و استادان و همکاران خود گفته یا نوشته نیز به جای خود بسیار خواندنی و دلنشین است؛ مانند خاطرات ایشان از هانری کربن، سهراب سپهری، عبدالحسین زرین‌کوب، بدیع‌الزمان فروزانفر، بهرام فره‌وشی، آیت‌الله رفیعی قزوینی، علامه طباطبایی، سیدجلال‌الدین آشتیانی، محمدرضا مقتدر، رضا علوی، ژاله آموزگار، کامران فانی، فریدون رهنما، داریوش طلایی، عباس کیارستمی، جمشید ارجمند و ... .

به‌ندرت شخصیت‌هایی هستند که هم در زندگی زنده هستند و هم پس از مرگ، حیات معنویشان در آثارشان ادامه دارد. داریوش شایگان در زندگی به معنای واقعی زنده بود، به خاطر طبیعت وجودش و همچنان زنده و جاریست، با حضورش در عرصه تفکر و اندیشه. «شایگان به روایت شایگان» بیش از یک زندگی‌نامه و فراتر از خاطرات است.

در این کتاب یادداشت‌ها و یادکردهایی که به لطف اعتماد دکتر شایگان عمدتاً در نشریات «کلک» و سپس «بخارا» منتشر شده، برای سهولت دسترسی علاقمندان ایشان در قالب یک کتاب گردآوری شده است. همچنین در انتها ضمیمه‌ای آورده شده است که ترجمۀ مقاله‌ای به قلم لویی ماسینیون به ترجمۀ زنده‌یاد شایگان در موضوع تأثیر فرهنگ ایرانی بر فرهنگ عرب است.

فصل نخست کتاب خودزندگی‌نامۀ شایگان است که در ابتدای آن آورده است: «نوشتۀ پیش‌رو نه زندگی‌نامۀ خودنوشت است، نه خاطره‌نویسی به معنای کلاسیک کلمه. ولی عناصری از این شیوۀ نگارش را در خود دارد؛ چون با اول شخص مفرد سخن می‌گویم و بدین ترتیب جسماً و روحاً با آن یکی می‌شوم. اگر بخواهم تعریف دقیق‌تری از این نوشتار عرضه کنم، می‌توانم آن را شرح سیروسلوک نامتعارف کسی بخوانم که در حاشیۀ حوادث دنیا متولد و مانند خواب‌گردی به درون جهان پرتاب شده است، بی‌آنکه بداند چه باید بکند و چه سرنوشتی در انتظار اوست».

فصل دوم کتاب با عنوان «مقالات» دربرگیرندۀ هفت نوشتار است که هر کدام به موضوعی اختصاص یافته است؛ از جمله دربارۀ کتاب «ادیان و مکتب‌های فلسفی هند»، دربارۀ هانری کربن، نیچه و ... .

فصل سوم کتاب که پیکرۀ اصلی کتاب را شامل می‌شود، یادداشت‌ها و نوشتارهایی است که شایگان دربارۀ دیگران نگاشته است.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی ادبیات