البرق اليماني في الفتح العثماني

البرق اليماني في الفتح العثماني
پدیدآوران	نهزوالی، قطب الدین محمد بن احمد (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	غزوات الجراکسة و الأتراک في جنوب الجزیرة
ناشر	دار الیمامة للبحث و الترجمة و النشر
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1387ق - 1967م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

غزوات الجراكسة و الأتراك في جنوب الجزيرة، المسمی البرق اليماني في الفتح العثماني، اثر قطب‌الدین محمد بن احمد نهروالی مکی (917-990ق)، کتابی است پیرامون جنگ‌های چرکس‌ها و ترکان دولت عثمانی در جنوب ‌جزیره عربی و مقاومت این ناحیه در برابر تهاجمات آنها که با اشراف حمد جاسر، منتشر شده است.

در سال 923ق، دولت ممالیک که بر مصر و شام حکومت می‌کرد، زایل شد و بر غرب ‌جزیره عربی (حرمین) سیطره اسمی پیدا کرد و دولت عثمانی، کنترل آن نواحی را به دست گرفت. دولت جدید، سعی کرد نفوذ خود را در سراسر ‌جزیره عربی گسترش دهد و نسبت به اطراف جزیره موفقیت یافت، ولی با مقاومت شدیدی که مانع از نفوذ آن، مخصوصا در مرکز و قسمت جنوبی آن، که یمن می‌باشد، مواجه گردید. لشکرکشی‌های پی‌درپی امپراتوری عثمانی برای تسلیم کردن تمامی ‌جزیره تحت حکومت خود، اولین تهاجم سازمان‌یافته خارجی تلقی می‌شد و صرف نظر از اهداف و مقاصد آن، اولین تلاش برای به دست آوردن کنترل خارجی بر آن کشور و از بین بردن استقلال آن بود و اثر حاضر، جنبه بزرگی از تهاجمات انجام‌شده توسط این امپراتوری را برای گسترش نفوذ خود در جزیره، ثبت نموده و شگفت‌انگیزترین جنبه قهرمانی این مناطق در برابر موج ارتش‌های مهاجم را به تصویر کشیده است؛ تهاجماتی که باعث کشته شدن هزاران و یا حتی ده‌ها هزار تن از مردمان و قهرمانان این ناحیه شده است.

آنچه باعث اهمیت کتاب شده، این است که مؤلف آن، که مفتی مکه و از قضات و مورخان آن است، به دلیل معاصرت و هم‌زمانی با این وقایع و تلاش برای ثبت آنها، نخستین مورخی است که این وقایع را به رشته تحریر درآورده است. وی به‌واسطه کار خود و به دلیل تسلط امپراتوری عثمانی بر حرمین، از عاملین دولت، بلکه به عبارت صحیح‌تر، مورخ رسمی دولت بود که البته برخی این نکته را ضعف کتاب دانسته‌اند.

این کتاب، در زمانی نوشته شده است که زبان ترکی، برای اولین بار شروع به نفوذ به زبان عربی کرده بود و اهل آن، لغات جدیدی را استفاده می‌کردند که نزد عرب، معروف و شناخته‌شده نبود. نویسنده اگرچه بر زبان عربی و ترکی و فارسی مسلط بوده، ولی زحمت تعریب آنها را نکشیده و همان گونه استفاده کرده است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.