نمایش مبدأ برای معجم المطبوعات العربية و المعربة و هو شامل لأسماء الكتب المطبوعة في الأقطار الشرقية و الغربية...

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR03307J1.jpg
| عنوان =معجم المطبوعات العربیة و المعربة و هو شامل لأسماء الکتب المطبوعة في الأقطار الشرقیة و الغربیة...
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[سرکیس، یوسف الیان]] (نویسنده)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏Z‎‏ ‎‏30‎‏13‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏4‎‏م‎‏6
| موضوع =
نویسندگان عرب - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی

کتاب‏های چاپی عربی - فهرست‏ها

کتاب‏های چاپی عربی - کتاب‌شناسی

کشورهای عربی - کتاب‌شناسی
| ناشر = 
کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره)
| مکان نشر =قم - ایران
| سال نشر = 1410 ق 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03307AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =2
| کتابخانۀ دیجیتال نور =03307
| کتابخوان همراه نور =03307
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''معجم المطبوعات العربية و المعربة'''، اثر [[سرکیس، یوسف الیان|يوسف اليان سركيس]] (1272-1351ق) است كه نویسنده در آن، كتاب‌هاى چاپى عربى و برگردان‌شده به عربى را از دوران پيدايش صنعت چاپ تا پايان سال 1339ق، به ترتيب الفبايى نام پديدآورندگان كتاب‌ها و به‌صورت شناسنامه‌اى و گاه همراه با توضيحاتى اندك معرفى كرده است.

نام كامل و مفصل اين اثر عبارت است از: «معجم المطبوعات العربية و المعربة و هو شامل لأسماء الكتب المطبوعة في الأقطار الشرقية و الغربیة مع ذكر أسماء مؤلفيها و لمعة من ترجمتهم و ذلك من يوم ظهور الطباعة إلى نهاية السنة الهجرية 1339 الموافقة لسنة 1919 ميلادية».

دانستنى است كه در اين اثر، هزارها كتاب و پديدآورندگانشان به زبان عربى شناسانده شده است.

== ساختار ==
كتاب حاضر از مقدمه نویسنده و متن اصلى (شامل دو جلد: 1. الف تا شين؛ 2. ادامه شين تا ياء) تشكيل شده است. روش نویسنده در اين اثر، گزارش اجمالى است و از توضيحات مفصل پرهيز كرده است.

كتاب به ترتيب الفبايى نام يا القاب مشهورمؤلفان تنظيم شده. در ذيل هرنام، ابتدا شرح‌ حال مختصرى از مؤلف ارائه و سپس آثار چاپ‌شدۀ وى معرفى و به برخى از مشخصات آنها اشاره گرديده است.

اطلاعات عرضه‌شده هماهنگ نيست؛ به اين معنا كه نویسنده هر اطلاعى كه يافته، آورده؛ مثلاً گاهى مشخصات و تاريخ نگارش كتابى را نوشته و گاه نيافته و ننوشته و به همين ترتيب... همچنين اطلاعات ارائه‌شده از نظر حجم يكسان نيست؛ گاه اندك و گاه بيشتر است.

مؤلف در مقدمه دربارۀ ابعاد كار و چگونگى تدوين و ويژگيهاى كتاب سخن گفته است.

== گزارش محتوا ==
برخى از مطالب جالب و سودمند اثر حاضر به اين صورت است:

الف)- نویسنده، در مقدمه‌اش كه آن را در قاهره 10 فوريه 1928م نوشته، دربارۀ ابعاد كار و چگونگى تدوين و ويژگيهاى كتاب سخن گفته است. او كتاب حاضر را به عالم عامل و اديب فاضل جناب «[[تیمور، احمد|احمد پاشا تيمور]]» تقديم كرده و خطاب به او چنين گفته است: مولاى من! شب‌هاى طولانى را بيدار ماندم و كتاب‌ها را جستجو كردم و هيچ راهى نماند جز آنكه پيمودم و هيچ درى نماند جز آنكه آن را كوبيدم تا اين معجم بزرگ را گرد آورم و به بهترين شكل منظمش كنم؛ چون نشر زبان و ادبيات عربى را دوست دارم و مى‌خواهم اين آثار، جاودانه بماند تا فايده‌اش گسترش يابد و شرق و غرب جهان را در بر گيرد و انصاف بايد داد كه فضيلت بزرگ‌تر به همت بلند شما بازمى‌گرد و كمك‌هاى عملى شما در به ثمر رساندن اين آرزو... را چگونه فراموش كنم؛ درحالى‌كه كتابخانه گران‌قيمتت را در اختيارم نهادى و گوهر وقتت را براى ياريم صرف كردى و... همچنان مرا با انديشه‌هاى صائب و معلومات واسعت يارى مى‌دهى و... عاشقان كتاب در شرق و غرب به تو افتخار مى‌كنند<ref>ر.ک: مقدمه كتاب، ج1، ص1</ref>

ب)- در برخى موارد، حجم اطلاعات ارائه‌شده در اين اثر اندك است؛ مثلاً چنين نوشته است: «دكتر ابراهيم منصور. رئيس جمعيت مركزى التوفيق در قاهره. 1. قاموس طبى - انگليسى و عربى- مصر 1891م، 195 و 74 صفحه. 2. المطالب الطبية - سه جزء- چاپخانه التوفيقية، 1900م»<ref>ر.ک: متن كتاب، ج1، ص20-21</ref>

«خيام (517ق). همان خيام مشهور ابوالفتح عمر بن ابراهيم خيام نيشابورى. براهين الجبر و المقابلة - و همراهش پنج تابلو براى تصاوير است - با اهتمام استاد وايبك آلمانى و همراه آن ترجمه به زبان فرانسه است - پاريس، 1851م»<ref>ر.ک: همان، ج1، ص856</ref>

«شحاته «ميخائيل»، تحذير الجمهور من مضار الخمور، چاپ مصر...»<ref>ر.ک: همان، ج1، ص1103</ref>

ج)- در پاره‌اى از موارد اطلاعات بسيارى عرضه شده است؛ مانند:

«فكرى «امين (پاشا)» (1272-1317). محمدامين پاشا بن عبداللّه پاشا فكرى در قاهره زاده شد و در دامان پدرش تربيت يافت و در روزگار اسماعيل پاشا وارد مدارس اميرى شد و بر هم‌كلاسى‌هايش از نظر هوش و كوشش برترى يافت و به همين جهت از زمره جوانان برگزيده‌اى شد كه به «اكس» در فرانسه اعزام شدند تا علم حقوق بياموزند. پس او بازگشت درحالى‌كه گواهى برترى در اين رشته را به‌همراه داشت و نيابت رياست دادگاه طنطا را برعهده گرفت... كتابى مفصل درباره جغرافياى مصر و سودان نوشت. سپس با پدرش عبداللّه پاشا همراه شد و به مسافرت رفت و در كنگره علمى برپاشده در استكهلم (سال 1889م) شركت كرد. چون بازگشت، سفرنامه پدرش را نوشت. او همچنين به نشر آثار پدرش اهتمام ورزيد و منظومه‌هاى شعرى او و رساله‌هايش را جمع كرد و... تا آنكه اجل محتومش رسيد.

#«الآثار الفكرية»، كه در آن جمع كرده هرچه را يافته از نظم و نثر والدش عبداللّه پاشا و...
#«إرشاد الألبا إلى محاسن أوروبا»، كه در آن وصف كرده سفر پدرش به كنگره شرقى برگزارشده در استكهلم و خريستيانيا در سال 1889م و در آن بسيارى از منشئات پدرش را ثبت و ضبط كرده است. چاپخانه المقتطف، 1892/1308، 823 صفحه.
#«جغرافية مصر و السودان»، چاپخانه وادى النيل، 1291م»<ref>ر.ک: همان، ج2، ص1455</ref>

د)- «وود برتشرد، كنسول دولت انگلستان در تونس. 1. «الأدلة الجلية في موافقة الشريعة الإسلامية لقواعد الإنسانية»، اسكندريه، 1878م. 2. «الإسلام و الإصلاح» و آن تقريرى است كه سِر وود برتشرد، به ناظر خارجى حكومتش در سال 1878م، تقديم كرده است و در آن زمان به عربى ترجمه و در تونس منتشر شده است. سپس آن را محب‌الدين افندى خطیب، بعد از تصحيح و تنقيح تجديد چاپ كرده است. چاپخانه المؤيد، 1330ق، 32 صفحه»<ref>ر.ک: همان، ج2، ص1925-1926</ref>

در پايان جلد دوم، كتابهايى كه به صورت مجموعه چاپ شده‌اند به ترتيب موضوع و پس از آن،كتب چاپى مجهول المؤلف به ترتيب الفبايى فهرست شده‌اند. 

== وضعيت كتاب ==

مصحح براى اين كتاب در پايان جلد دوم، فهرست اسامى كتب را فراهم كرده و متأسفانه فهارس فنى (آيات، روايات، اعلام و امكنه و...) و... آماده نشده است. دانستنى است كه اين اثر بسيار مفصل كه بيش از دو هزار صفحه دارد و هر صفحه‌اش دو ستونى و در واقع دو صفحه است، شماره‌گذارى صفحات جلد اول و دوم آن جداگانه نيست و به‌صورت پياپى است. اين كتاب، مستند است و نویسنده، منابع و ارجاعات و توضيحاتش را به‌صورت پاورقى آورده است.
==پانويس ==
<references/>

== منابع مقاله ==

مقدمه و متن كتاب.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}



[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتابشناسی و علوم کتابداری]]
[[رده:مقالات بازبینی شده2 مرداد 1402]]