نمایش مبدأ برای حکیم عمر خیام: دیدگاه‌های فلسفی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NURحکیم عمر خیام، مرگ و حیاتJ1.jpg
| عنوان =حکیم عمر خیام؛ مرگ و حیات
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[ابراهیمی دینانی، غلامحسین]] (نویسنده)
[[منصوری لاریجانی، اسماعیل]] (محقق)
|زبان 
| زبان =
| کد کنگره =PIR ۴۶۳۵/الف۲ح۸ ۱۳۹۹‏
| موضوع =ابراهيمي ديناني، غلام حسين، 1313 - - مصاحبه‌ها
خيام، عمر بن ابراهيم، 432 - 517؟ق. - نقد و تفسير
فيلسوفان ايراني - سرگذشت نامه
 فلسفه اسلامي
|ناشر 
| ناشر =سروش 
| مکان نشر =تهران
| سال نشر =1399 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE103032AUTOMATIONCODE
| چاپ =يکم 
| شابک =0ـ1694ـ12ـ964ـ978
| تعداد جلد =
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''حکیم عمر خیام: دیدگاه‌های فلسفی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی''' تألیف [[ابراهیمی دینانی، غلامحسین|غلامحسین ابراهیمی دینانی]] به کوشش [[منصوری لاریجانی، اسماعیل|اسماعیل منصوری لاریجانی]]؛ در گفتگوهای این کتاب، بیشتر به موضوع مرگ و حیات و ابهاماتی که به [[خیام، عمر بن ابراهیم|حکیم عمر خیام]] نسبت داده شده پرداخته شده است تا روشن شود مرگ از نظر او منشأ حیات و الهام‌بخش آن است و موت و حیات هر دو مخلوق خدای متعال هستند.
==ساختار==
کتاب از هشت گفتگو تشکیل شده است.

==گزارش کتاب==
[[خیام، عمر بن ابراهیم|حکیم عمر خیام]]، فیلسوف بزرگ و ریاضی‌دان عالی‌مقام نحلۀ فلسفی [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] مشایی است. اثر معروف او «الکون والتکلیف» است و هستی را با تکلیف همراه کرده است؛ یعنی انسان به تشخیص نیک و بد مکلف است. این در نظر سقراط به مفهوم فضیلت شباهت دارد. فضیلت به نظر سقراط، بر تفکیک و تمایز میان «بودن» و «پنداشتن» استوار است. [[افلاطون]] سقراط را فرد ممسکی گزارش نکرده است؛ در حالی که خیام فرد دیندار و عارفی بوده است. آثار دیگر او عبارتند از: رساله فی کلیة الوجود، رساله فی الوجود، و الضیاء العقلی فی موضوع العلم الکلی. اما مهم‌ترین اثر وی همان «الکون والتکلیف» است که به دنبال حل معمای هستی است و تا آخر عمر به مبدأ هستی فکر می‌کرده است. در میان همه مسائل مهم و مشکل فلسفی، به مسئله تفاوت موجودات و اشرف بودن برخی از آنها به بر برخی دیگر اشاره کرده و آن را مشکل‌ترین مسئله شمرده است. شاید مشکل بودن از این جهت است که به مسئلۀ کثرت و کیفیت پیدایش آن از وحدت منجر می‌شود.

[[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] زبان فلسفه را تنگ و دشوار می‌بیند و به زبان شعر روی می‌آورد که گسترۀ آن بیشتر از فلسفه است. رباعیات منسوب به خیام گاهی با تردید و دل‌نگرانی همراه است؛ ذکاءالملک فروغی ۱۷۸ رباعی را انتخاب و بقیه را حذف کرد و در کتابی به نام «طربخانه» منتشر کرد؛ استاد جلال‌الدین همایی در مقدمه‌ای که بر این کتاب نوشت، کار فروغی را بی‌نقص و شماری از رباعیات را مشکوک دانسته است.

در باب مرگ [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]]، از قول محقق داماد و امام محمد بغدادی نقل شده که گفته است: حکیم با خلال، دندان خود را پاک می‌کرد و سرگرم تأویل در «الهیات شفا» بود؛ چون به فصل واحد و کثیر رسید،  خلال دندان را در میان دو ورق نهاد و گفت: نیکان و صالحان را فراخوانید تا وصیت کنم. آنگاه وصیت کرد و برخاست و نمازگزارد. هیچ نخورد و نیاشامید و چون نماز عشا بخواند، به سجده رفت و در حال سجود می‌گفت: «اللهم انی عرفتک علی مبلغ امکانی فاغفر لی فان معرفتی ایاک وسیلتی الیک» و سپس مرد.

این کتاب نتیجۀ مباحث مطرح‌شده در برنامۀ تلویزیونی «معرفت» است که در سال‌های گذشته و در روزهای جمعه از شبکه چهار پخش می‌شد. در گفتگوهای این کتاب، بیشتر به موضوع مرگ و حیات و ابهاماتی که به حکیم عمر خیام نسبت داده شده پرداخته شده است تا روشن شود مرگ از نظر او منشأ حیات و الهام‌بخش آن است و موت و حیات هر دو مخلوق خدای متعال هستند.<ref> [https://literaturelib.com/books/4924 ر.ک: پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>


==پانويس ==
<references />


==منابع مقاله==
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:زبان‌شناسی، زبان و ادبیات]]
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]]
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]]
[[رده:مقالات(آبان) باقی زاده]] 
[[رده:مقالات بازبینی شده2 آبان 1403]]