نمایش مبدأ برای هداية السالك إلى المذاهب الأربعة في المناسک

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR82426J1.jpg
| عنوان = هداية السالك إلى المذاهب الأربعة في المناسک
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن جماعه، عبدالعزیز بن محمد]] (نويسنده)
[[خزیم، صالح بن ناصر]] (محقق)
[[فوزان، صالح بن فوزان]] (مقدمه‌نويس)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /الف2ه4 188/8 BP 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دار ابن الجوزي
| مکان نشر = عربستان - ریاض
| سال نشر = 1422ق
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE82426AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 82426
| کتابخوان همراه نور = 82426
| کد پدیدآور = 14298
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''هداية السالك إلی المذاهب الأربعة في المناسك'''، اثر [[ابن جماعه، عبدالعزیز بن محمد|عبدالعزیز بن محمد بن ابراهیم بن جماعه کنانی شافعی]] (694-767ق)، کتابی است حاوی مناسک حج بر اساس فتاوای فقهی مذاهب چهارگانه اهل سنت که با تحقیق [[خزیم، صالح بن ناصر|صالح بن ناصر بن صالح خزیم]] و [[فوزان، صالح بن فوزان|اشراف صالح بن فوزان بن عبدالله فوزان]] و [[خالد بن علی بن محمد مشیقح]]، منتشر شده است.

اثر حاضر، کتابی است مملو از شرح احکام مناسک حج و عمره بر اساس مکاتب چهارگانه فقهی اهل سنت که منبعی مهم و مرجعی بسیار مفید و مشهور در این زمینه است<ref>ر.ک: مقدمه، ص2</ref>.

از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب، آن است که مؤلف در آن، گزارش‌های دقیقی از مشاهدات عینی خود‌ درباره‌ ابعاد مسجدالحرام و کعبه نقل نموده، ولذا تبیین دیدگاه‌های او در زمره نگارندگان تاریخ مکه قرار گرفته و شاید از همین روست که‌ در‌ کتب تاریخ مکه نیز بخشی به گزارش مشاهدات او اختصاص دارد. مؤلف از سال 694 تا 767ق، در قید حیات بوده و زمان مشاهدات خویش در سال 753ق را اعلام‌ می‌‌کند: «ارتفاع و مقدار بین گوشه و غیر آن را در سال هفتصد‌وپنجاه‌و‌سه در حوالی مکه تصحیح کردم»<ref>ر.ک: مظلومی، جواد، ص88-89</ref>.

کتاب با مقدمه مؤلف آغاز و مطالب در شانزده باب، تنظیم شده است. از جمله موضوعات مهم و قابل توجه کتاب، تعیین مصادیق ارکان کعبه است. ابن جماعه در دو بحث، دیدگاه خود را در این موضوع، بیان کرده است:
# معنای استقبال قبله‌:
#:ابن‌ جماعه‌ در توضیح معنای استقبال، به امام جماعتی مثال زده است که رو به رکن اسود ایستاده بود و جهت او را از‌ رکن‌ شامی‌ تا رکن یمانی دانسته است. بنابراین، از دیدگاه او،‌ رکن‌های یمانی و شامی در مجاورت رکن اسود قرار دارند.
# ابعاد‌ کعبه از داخل و خارج:
ابن جماعه فصلی را به گزارش دقیق‌ اندازه‌‌گیری ابعاد کعبه اختصاص داده و ارکان را به‌ترتیب اسود، شامی، غربی و یمانی می‌خواند و برای‌ نخستین‌ بار‌ در کتب تاریخ مکه نقل می‌کند که گاهی رکن شامی، عراقی‌ نیز‌ خوانده‌ می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص89</ref>.