نمایش مبدأ برای نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR64601J1.jpg
| عنوان = نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر
| عنوان‌های دیگر = بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد ساله اخیر
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[مطهری، مرتضی]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =     
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = صدرا
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 13سده
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE64601AUTOMATIONCODE
| چاپ = 0
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 64601
| کتابخوان همراه نور = 64601
| کد پدیدآور = 989
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''نهضت‌های اسلامی در صدساله اخیر'''، اثر [[مطهری، مرتضی|شهید مرتضی مطهری]] (1298-1358ش)، کتابی است پیرامون نهضت‌هایی که در صدساله اخیر، در جهان اسلام اتفاق افتاده است.

اثر حاضر، در شمار آخرین آثار قلمی شهید مطهری است. مطالب این کتاب، بنا بود به‌صورت یک خطابه ایراد شود، ولی به علت ممانعت پلیس، آن خطابه ایراد نگردید. ایشان بعدا آن خطابه را به‌صورت اثر حاضر، به رشته تحریر درآورد<ref>ر.ک: مقدمه، ص5</ref>.

این خطابه، با توضیح واژه «اصلاح»، آغاز شده است. اصلاح یعنی سامان بخشیدن و نقطه مقابل افساد است که به معنی نابسامانی ایجاد کردن است. [[مطهری، مرتضی|شهید مطهری]] اصلاح‌طلبی را یک روحیه اسلامی دانسته و معتقد است هر مسلمانی به حکم اینکه مسلمان است، خواه‌ناخواه، اصلاح‌طلب و لااقل طرف‌دار اصلاح‌طلبی است؛ زیرا اصلاح‌طلبی، هم به‌عنوان یک شأن پیامبر در قرآن مطرح است و هم مصداق امر به معروف و نهی از منکر است که از ارکان تعلیمات اجتماعی اسلام است. وی بر این باور است که هر امر به معروف و نهی از منکری، لزوما مصداق اصلاح اجتماعی نیست، ولی هر اصلاح اجتماعی، مصداق امر به معروف و نهی از منکر است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص8-10</ref>.

در ادامه، به بیان این نکته پرداخته شده است که از حدود نیمه دوم قرن سیزدهم اسلامی و نوزدهم مسیحی به بعد، یک جنبش اصلاحی در جهان اسلام آغاز شد. این جنبش، شامل ایران، مصر، سوریه، لبنان، شمال آفریقا، ترکیه، افغانستان و هندوستان می‌شود. در این کشورها، کم‌وبیش داعیه‌داران اصلاح پیدا شده و اندیشه‌های اصلاحی عرضه کرده‌اند. این جنبش‌ها به دنبال یک رکود چند قرنی صورت گرفت و تا حدی عکس‌العمل هجوم استعمار سیاسی و اقتصادی و فرهنگی غرب بود و نوعی بیدارسازی و رنسانس در جهان اسلام بشمار می‌رود<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>.

[[مطهری، مرتضی|شهید مطهری]] سلسله‌جنبان نهضت‌های اصلاحی صدساله اخیر را [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سید جمال‌الدین اسدآبادی]] دانسته و معتقد است او بود که بیدارسازی را در کشورهای اسلامی، آغاز کرد و دردهای اجتماعی مسلمین را با واقع‌بینی خاصی، بازگو نموده و راه اصلاح و چاره‌جویی را نشان داد<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>.

در ادامه، به بررسی شخصیت و اقدامات شیخ [[عبده، محمد|محمد عبده]]<ref>ر.ک: همان، ص39</ref>، [[کواکبی]]<ref>ر.ک: همان، ص43</ref> و [[اقبال لاهوری، محمد|اقبال]]<ref>ر.ک: همان، ص49</ref> و در پایان کتاب، آفات نهضت<ref>ر.ک: همان، ص87</ref> و شرایط موفقیت مصلح<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.