نمایش مبدأ برای نهاية المطلب في دراية المذهب

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR66138J1.jpg
| عنوان = نهاية المطلب في دراية المذهب
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[امام الحرمین، عبد الملک بن عبد الله]] (نويسنده)
[[دیب، عبدالعظیم ‌محمود]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /الف۸ن۹ 175/56 BP 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دار المنهاج
| مکان نشر = عربستان - جده
| سال نشر = 1428ق - 2007م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE66138AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 978-9953-498-07-2
| تعداد جلد = 20
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 66138
| کتابخوان همراه نور = 66138
| کد پدیدآور = 1697
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''نهاية المطلب في دراية المذهب''' اثر [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|عبدالملک بن عبدالله بن یوسف جوینی]] مشهور به [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|امام الحرمين]] (419- 478ق)، از مهمترین کتب در فقه مذهب شافعی که با تحقیق [[دیب، عبدالعظیم ‌محمود|أ.د عبدالعظیم محمود دیب]]، منتشر شده است.

کتاب در واقع شرح‌گونه‌ای است بر «[[مختصر المزني فی‌ فروع الشا‌فعیة‌|مختصر المزني في فروع الشافعية]]»، اثر [[مزنی، اسماعیل بن یحیی|ابوابراهیم اسماعیل بن یحیی بن اسماعیل مصری مزنی]] (متوفی 264ق) که آن نیز در اصل تلخیص اقوال و مطالب مطرح شده توسط [[شافعی، محمد بن ادریس|ابوعبدالله محمد بن ادریس شافعی]]، معروف به [[شافعی، محمد بن ادریس|امام شافعی]] (150- 204ق) و یکی از پنج کتاب مشهور و معروف در میان شافعیان است که بیشتر از سایر کتب ایشان، رواج داشته و در تمامی امصار در میان شافعیان، متداول و مورد توجه بوده است<ref>ر.ک: مختصر المزني فی‌ فروع الشا‌فعیة‌</ref>.

اینکه گفته شد اثر حاضر، شرح «[[مختصر المزني فی‌ فروع الشا‌فعیة‌|المختصر]]» [[مزنی، اسماعیل بن یحیی|مزنی]] است، منظور از شرح، تبیین و توضیح کلمات و واژگان آن کتاب و بیان ابهامات و غوامض ترکیبی آن نیست، بلکه مراد این است که جوینی در این کتاب، همانند «[[الحاوی الکبیر في فقه مذهب الإمام الشافعي|الحاوی]]» [[ماوردی، علی بن محمد|ماوردی]]، متن شافعی را مبنای اصلی کار خویش قرار داده و به واسطه آن، به استنباط احکام پرداخته و تبویب و تفصیل مباحث و موضوعات و مسائل و فروع را بر اساس آن، تنظیم نموده است و بر همین اساس، در مقدمه کتاب، چنین گفته است: «من تمام سعی خود را نموده‌ام تا در این کتاب، به ابواب و مسائل (المختصر مزنی) بپردازدم و به الفاظ آن، آنچنان که ائمه گذشته به آن پرداخته‌اند، اهتمام خاصی نداشته‌ام. لکن در آن، به منسوب کردن اقوال ذکر شده توسط مزنی پرداخته و آنچه را که مربوط به فقه است، توضیح داده و اختلافات اصحاب را ذکر کرده‌ام...»<ref>مقدمه، جلد قبل یکم، ص224</ref>.

نویسنده هدف از نگارش و تألیف کتاب را تهذیب مذهب شافعی عنوان نموده و در سراسر آن، به این امر، پایبند بوده و آن را یادآوری کرده است و هرازچندگاهی تعهد خود برای پایبندی به آن را تجدید نموده و سعی کرده است نامی برای آن انتخاب نماید که به محتوای آن، اشاره داشته باشد<ref>علاونة، محمد عبداللطیف،ص561</ref>.

این کتاب، یکی از اصول کتب مذهب فقه شافعی محسوب شده و یکی از مهم‌ترین، آخرین و بزرگترین کتب جوینی است که در سال‌های آخر عمر خود، آن را به رشته تحریر درآورده است؛ به‌گونه‌ای که خود درباره آن، چنین گفته است: «این کتاب به تحقیق، نتیجه زندگی من و ثمره اندیشه‌های من در زمانه خود است». علما و بزرگان نیز این کتاب را چنان ارج نهاده و گرامی داشته‌اند که در مورد آن گفته‌اند در اسلام همانند آن نوشته نشده است<ref>همان</ref>.

از جمله ویژگی‌های اثر حاضر، آن است که باعث گردیده تا اقوال و متون بسیاری از بزرگان و علما، مخصوصا متون فقه شافعی، محفوظ مانده و به دست ما برسد<ref>ر.ک:همان</ref>.

این کتاب، به دلیل ویژگی‌های منحصر به‌فرد آن، مورد استفاده و استناد علما و بزرگان بسیاری قرار گرفته و مبنای کتاب‌هایی شده است که پس از آن، به نگارش درآمده است، به اندازه‌ای که در میان ائمه، این جمله رواج یافته است: «از زمانی که [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|امام الحرمین]] کتاب خود (نهاية المطلب) را نوشت، مردم به چیزی جز سخنان او، مشغول نبودند»<ref>همان</ref>.