نمایش مبدأ برای نقش شیعه در علوم حدیث

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR59834J1.jpg
| عنوان = نقش شیعه در علوم حدیث
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[مسعودی، عبدالهادی]] (نويسنده)
[[جمعی از محققین]] (گردآورنده)
[[کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی. گروه علمی علوم حدیث]] (زير نظر)
[[مکارم شیرازی، ناصر]] (اشراف)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره = BP۲۳۹/ک۹    
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = امام علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام)
| مکان نشر = ایران - قم
| سال نشر = 1397ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE59834AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 978-964-533-272-1
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 59834
| کتابخوان همراه نور = 59834
| کد پدیدآور = 5914
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''نقش شیعه در علوم حدیث'''، اثر [[مسعودی، عبدالهادی|عبدالهادی مسعودی]] و جمعی از محققان، مجموعه‌ای است از بیست مقاله در موضوع شیعه و نقش آن در علوم حدیث.

اثر حاضر، ترکیبى از دو دسته مقاله سفارشى و ارسالى در فراخوان همایش بین‌المللی «نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» است. آن دسته از مقالات سفارشى که مقدم شده‌اند، ناظر به فعالیت‌هاى علمى شیعه و پیشوایانشان در یکى از دانش‌هاى اصلى حدیث مانند تاریخ، رجال، درایه، نقد و آسیب‌شناسى و «مشکل ‌الحدیث» هستند. از این میان، تنها دانش فقه الحدیث، مقاله‌اى مستقل ندارد که ازقضا یکى از بهترین عرصه‌ها براى نشان دادن نقش پررنگ شیعه در عرصه علم حدیث است. به این مهم، در ضمن نخستین مقاله و نیز مقاله‌هاى «نقش شیعه در پیدایش و گسترش دانش مشکل‌ الحدیث» و «نقش شیعه در نقد و آسیب‌شناسى حدیث»، اشاره و به‌گونه مبسوط در کتاب روش فهم حدیث، فصل «پیشینه فقه الحدیث» و نیز دیگر کتاب‌ها و مقاله‌هاى متعدد در این‌باره، پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه مدیر گروه، ص25</ref>.

مقالات ارسالى نیز موضوعات متفاوتى را در بر دارد. برخى نقش اصحاب امامان(ع) یا حدیث‌پژوهان شیعى در حوزه و منطقه‌اى خاص را در شکل‌گیرى یا گسترش دانش حدیث بررسیده یا به نقش کتابى خاص همچون «[[الرعاية لحال البداية فیعلم الدراية و البداية فیعلم الدراية|الرعایه]]» [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|شهید ثانى]] در دانش درایه پرداخته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص26</ref>.

کوشش شده در این مجموعه از تلاش‌هاى علمى بانوان حدیث‌پژوه نیز بهره‌گیرى شود و همچنین در کنار نویسندگان مشهور و زبردست، برخى مقالات نویسندگانى جوان‌تر و کمتر شناخته‌شده بازتاب یابد<ref>ر.ک: همان</ref>.

به‌منظور آشنایی بیشتر با کتاب، به برخی از مقالات آن، اشاره می‌شود:

در نخستین مقاله، تحت عنوان «[[نقش اهل‌بیت(ع) در پیدایش و گسترش دانش‌های حدیثی]]» نوشته [[نصیری، علی|علی نصیری]]، نقش اهل‌بیت(ع) در پیدایش و گسترش علوم حدیث در سه محور زیر، واکاوی شده است:

الف)- رجال الحدیث: در چهار موضوع:
# اهتمام به ذکر اسناد روایات؛
# پیراستن منابع روایى؛
# توثیق راویان احادیث؛
# معرفى راویان ضعیف و جاعل.

ب)- درایة ‌الحدیث: در سه موضوع:
# تبیین اصطلاحات حدیثى؛
# تبیین شرایط نقل روایات؛
# تبیین شرایط پذیرش روایات.

ج)- فقه‌الحدیث: در دو موضوع:
# تبیین مبانى و قواعد فهم حدیث؛
# تفسیر و ابهام‌زدایى شمارى از روایات.
از بررسى محورهاى فوق، چنین نتیجه‌گیری می‌شود که همه علوم حدیث در خاستگاه و توسعه خود مستقیم و غیر مستقیم وام‌دار تلاش‌ها و رهنمون‌هاى علمى اهل‌بیت(ع) هستند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص29</ref>.

در مقاله «نقش شیعه در پیدایش و دانش رجال»، نوشته محمدکاظم رحمان ستایش، به این نکته اشاره شده است که نگاه تاریخى به دانش‌ها، شناخت خاستگاه و ریشه‌ها و روش‌ها، یک امر ضرورى براى پیشرفت آنهاست و در این میان، اصالت اندیشه‌ها هم آنجا خود را نشان مى‌دهد که به شکلى بنیادین و حساب‌شده منابع علمى خود را سامان بخشد و در راه حفظ و ایصال آن به آیندگان بکوشد؛ لذا دانش رجال هم با این نگاه باید مورد ارزیابى تاریخى قرار گیرد<ref>ر.ک: همان، ص65</ref>.

[[مسعودی، عبدالهادی|عبدالهادی مسعودی]] در مقاله خود تحت عنوان «نقش شیعه در نقد و آسیب‌شناسی حدیث»، با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، به بررسی نقش ائمه شیعه(ع) و یاران ایشان در آسیب‌شناسی حدیث پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص95</ref>.

شادی نفیسی در مقاله خود، به دنبال بررسی «نقش شیعه در پیدایش و گسترش دانش درایه و ویژگی‌های آن در میان شیعه»، به ویژگی‌های زیر، اشاره کرده است:
# حاکمیت نگاه اعتبارسنجانه بر دانش درایه که هم در تعریف و هم در تقسیم‌بندی‌ها، بازتاب یافته است؛
# روشن بودن مرز دانش‌های حدیثی؛
# پرهیز از اصطلاحات ناکارآمد؛
# ابداع اصطلاحات جدید؛
# به‌کارگیری روش‌های جدید که در سه مبحث اعتبارسنجی منبع‌محور، به‌کارگیری روش فلسفی در تحلیل و استفاده از تحلیل آماری در معنایابی، راه‌های جدید را برای برون‌رفت از چالش‌های موجود در این عرصه فراهم آورده است<ref>ر.ک: همان، ص127-128</ref>.

در مقاله «[[نقش شیعه در پیدایش و گسترش دانش مشکل الحدیث]]»، نوشته [[پوران میرزایی]] و [[سیدطباطبایی، سید محمدکاظم|سید محمدکاظم طباطبایی]]، پس از ارائه تعریف دقیق دانش مشکل الحدیث، با هدف پاسخگویی به این پرسش که شیعه در پایه‌ریزی، پرورش و گسترش این دانش، چه نقشی ایفا کرده است، به معرفی آثاری از دانشوران شیعی پرداخته شده است که ناظر بر شرح احادیث مشکلند. در این راستا، تبیین سیر تاریخی مشکل الحدیث از پیدایش، که دانشی مستقل از دانش‌های حدیثی دیگر بشمار نمی‌رفت تا گسترش آن، از جمله مباحثی است که این مقاله، در پی پرداختن به آن است<ref>ر.ک: همان، ص178</ref>.