نمایش مبدأ برای مونس الأحرار في دقائق الأشعار

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR108385J1.jpg
| عنوان = مونس الاحرار فی‌ دقا‌ئق‌ الاشعا‌ر
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ج‍اج‍رم‍ی‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ب‍در]] (نويسنده)
[[قزوینی، محمد]] (مقدمه‌نويس)
[[طب‍ی‍ب‍ی‌، م‍ی‍رص‍ال‍ح‌]] (مصحح)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =PIR 4032/ج24     
| موضوع =شعر فارسی - مجموعه‎‌‌ها
|ناشر 
| ناشر = انجمن آثار ملی ** چاپ اتحاد
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1337ش - 1350ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE108385AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 2
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 108385
| کتابخوان همراه نور = 108385
| کد پدیدآور = 80069
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''مونس الأحرار في دقائق الأشعار'''، اثر [[ج‍اج‍رم‍ی‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ب‍در|محمد بن بدر جاجرمی]]، از شاعران و ادیبان سده ۷-۸ ق/۱۳-۱۴م، کتابی است به زبان فارسی از اشعار منتخب نزدیک به دویست تن از شاعران فارسی‌زبان تا قرن هشتم.

این کتاب، مجموعه‌ای ارزشمند از اشعار ۲۰۰ تن از شاعران فارسی‌زبان است. کتاب در ۳۰ باب و به‌ترتیب موضوع تدوین گردیده است. مؤلف در دیباچه منثور کتاب، آن را «مجموعه» خوانده و سبب تدوین آن را، اشتیاق و درخواست جمعی از دوستان هنرمند و اهل فضل ذکر کرده است. مؤلف در پایان همین دیباچه، فهرست موضوعی ۳۰ باب و نیز اسامی شاعرانی که نمونه اشعارشان را در این مجموعه آورده است، به دست می‌دهد<ref>ر.ک: پژوهنده، لیلا، ج17، ص173</ref>.

موضوع باب‌ها، شامل انواع شعر (قالب‌های شعری)، صنایع ادبی، انواع ادبی و بسیاری موضوعات پراکنده دیگر، مانند مربعات، تشبیهات، مراثی، لغز و معمیات، اشعار مصور و اختیارات قمر، تواریخ، ملزومات و اختلاج المنظوم است<ref>ر.ک: همان</ref>.

از ویژگی‌های مهم این مجموعه، ذکر نام و اشعار شاعرانی است که از دیگر منابع اطلاعاتی از آنان به دست نمی‌آید؛ مانند: قمصری، سردوز، ترمذی، خازن، زیزی و مشملی<ref>ر.ک: همان</ref>.

از ویژگی‌های دیگر این مجموعه ثبت اشعار به‌طور کامل (و نه منتخب اشعار) است. همچنین نقل ۱۳ رباعی از [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] که در باب هجدهم «مونس الأحرار»، به دنبال یکدیگر آمده است و از کهن‌ترین و اصیل‌ترین نمونه‌های رباعیات خیام بشمار می‌رود. این رباعیات از ارزش کم‌نظیری برخوردار است. افزون بر این، ذکر سروده‌هایی از شاعران معروف، مانند: [[فردوسی، ابوالقاسم|فردوسی]]، [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]]، [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]]، [[ناصر خسرو|ناصرخسرو]] و بسیاری از شاعران قدیم خراسان که نسخه‌های اصیلی از اشعار آنان در دست نیست، راه را برای بسیاری از تحقیقات ادبی گشوده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

به دلایل یادشده، «مونس الأحرار» را اثری گران‌بها، معتبر و در نوع خود کم‌نظیر دانسته‌اند که تلاش مؤلف و دقت بسیار وی در جای‌جای آن پیداست. جاجرمی در پایان این اثر، تاریخ اتمام آن را (۷۴۱ق/ ۱۳۴۱م) در یک رباعی بیان داشته است<ref>ر.ک: همان</ref>.

نظریات گوناگونی درباره «مونس الأحرار» تاکنون بیان شده است. [[هدایت، مهدیقلی|هدایت]] این اثر را در شمار تذکره‌های معروف آورده و در تدوین اثر خود، «[[مجمع الفصحاء]]»، از آن سود جسته است<ref>ر.ک: همان</ref>.