نمایش مبدأ برای منطق الطیر (تعریب)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR11039J1.jpg
| عنوان =منطق الطیر (تعریب)‏
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[عطار، محمد بن ابراهیم]] (نويسنده)

[[جمعه، بديع محمد]] (مترجم)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏‏PIR‎‏ ‎‏658‎‏ ‎‏ع‎‏7‎‏م‎‏9‎‏*
| موضوع =عطار، محمد بن ابراهیم، 537؟ - 627؟ق. منطق الطير - نقد و تفسير

| ناشر =الهيئة المصرية العامة للکتاب 

| مکان نشر =مصر - قاهره 
| سال نشر =مجلد1: 2006م,

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11039AUTOMATIONCODE
| چاپ =
| شابک =977-419-107-2
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11039
| کتابخوان همراه نور =11039
| کد پدیدآور =00393
| پس از =
| پیش از =
}} 

'''منطق الطیر'''، اثر [[عطار، محمد بن ابراهیم|شیخ فریدالدین عطار نيشابوری]] (متوفی 618ق)، به زبان فارسی است که این نسخه توسط [[مشکور، محمدجواد|دکتر محمدجواد مشکور]] (متوفی 1374ش) تصحیح شده و [[جمعه، بديع محمد|بدیع محمد جمعه]] آن را به عربی برگردانده و بر آن مقدمه نوشته است.

کتاب مشتمل بر دو بخش است: بخش اول در حقیقت ترجمه مقدمه مفصل فارسی [[مشکور، محمدجواد|محمدجواد مشکور]] است که در آن در ضمن سه فصل به ترتیب شرح‌حال عطار، منظومه منطق الطیر و آرای [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] را مورد بررسی قرار داده است. در بخش دوم کتاب نیز متن منطق الطیر ارائه شده است.

بدیع جمعه، در مقدمه‌اش بر کتاب، اعلام تصوف را به ترتیب سه شخصیت [[سنایی، مجدود بن آدم|سنایی غزنوی]] (متوفی 545ق)، [[عطار، محمد بن ابراهیم|فریدالدین عطار]] (متوفی 618ق) و [[مولوی، جلال‌الدین محمد|جلال‌الدین رومی]] معروف (متوفی 672ق) به [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] دانسته است. از دیدگاه او [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] به مدد تألیفات پیشین مکتب شرق به این منزلت بزرگ رسید. همه آثار [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] به بالاترین درجه ارزش رسید، اما منظومه جاودانش «منطق الطیر» از همه مهم‌تر و مشهورتر بوده و از مهارت و بی‌نظیر بودن در نظم حکایت می‌کند و دلیل بزرگی بر برتری ایرانیان در به نظم درآوردن قصه‌ها در طول قرن‌های متمادی بوده است، همچنان که این منظومه یکی از مرتفع‌ترین آثار تفکر تصوف اسلامی است و هیچ پژوهشگر تصوف اسلامی از آن بی‌نیاز نیست<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7059/1/5 ر.ک: مقدمه، ص5]</ref>.

وی همچنین سبب پرداختن به ترجمه منطق الطیر را این‌گونه تشریح می‌کند: به‌تبع فکر و استواری قصه در این منظومه بی‌مانند، بسیاری از مستشرقین اقدام به مطالعه و ترجمه آن به زبان خود کردند و به زبان‌های فرانسوی و انگلیسی و آلمانی ترجمه کرده و نیز متفکرین شرق نیز آن را به هندی و ترکی ترجمه نمودند. در پی ارتباط عمیق ریشه‌ای بین ادبیات عربی و فارسی و همچنین روابط تنگاتنگ بین تصوف عربی و فارسی، من نیز اقدام به ترجمه این منظومه به زبان عربی نمودم تا در دسترس محققین تصوف اسلامی و کسانی که فرصتی برای آشنایی با زبان فارسی نداشته‌اند قرار گیرد. همچنین قشر تحصیل‌کرده و فرهیخته ما بدانند که ادب فارسی مملو از گنج‌هایی است که شایسته اهتمام فراوانی است که نباید از اهتمام به تفکر غربی کمتر باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7059/1/5 ر.ک: مقدمه، ص6-5]</ref>.

از محاسن این ترجمه، بهره‌مندی از نسخه‌های دیگری چون تصحیح دکتر محمدجواد مشکور، تعلیقات استاد حسن قاضی طباطبایی؛ و ترجمه‌های هندی، ترکی، فرانسوی و انگلیسی این اثر به شمار می‌رود.

افزون بر ارزش نفس ترجمه این اثر و انتقال اندیشه‌های روح‌نواز [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] در منطق الطیر به دنیای عرب، اهم محاسن این ترجمه عبارت است:
# دقت در ترجمه: به‌عنوان‌مثال در ترجمه «کار عالم حیرت است و حسرت است، حیرت اندر حرت اندر حیرت است». مترجم آن را به «امر العالم خلیط من الحیره و الحسرة، بل انه حیرة فی حیرة فی حیرة» ترجمه نموده است.
# ایجاز در ترجمه: یکی از مشکلات ترجمه از هر زبانی به زبان دیگر، ناگزیری از تفصیل در زبان مقصد است؛ باوجوداین یکی از وجوه امتیاز این ترجمه، اختصار و ایجاز در ترجمه به‌حساب می‌آید. مثلاً: در ترجمه:
{{شعر}}
{{ب|'' بی‌خودی می‌گفت در پیش خدای ''|2=''کای خدا آخر دری بر من گشای''}}
{{ب|'' رابعه آنجا مگه بنشسته بود ''|2=''گفت ای غافل کی این در بسته بود''}}
{{پایان شعر}}
#:ترجمه آن چنین ذکر شده است: قال احد الوالهین مخاطبا الله: الهی، لتفتح بابا امامی فی النهایة لعل رابعة کانت تجلس هناک، فقالت: ایها الغافل، و متی اغلق هذا الباب.
# سجع در کلام: از جمله زیبایی‌های موجود در این ترجمه، سجع آفرینی به کمک واژه‌های قافیه در شعر [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] است. این هنر به سه شکل «استفاده از واژه‌های قافیه»، «حذف ردیف و ذکر واژگان قافیه»، و «تغییر در واژه‌های قافیه» دیده می‌شود.

در کنار محاسن این کتاب، برخی کاستی‌ها و لغزش‌ها نیز در این ترجمه به چشم می‌خورد که در اینجا به‌اجمال سخن به میان می‌آید و در صورت نیاز به‌تفصیل آن به منبع این گفتار مراجعه شود. این کاستی‌ها شامل موارد ذیل می‌شود:
# تکرار لغزش صاحبان شروح و تعلیقات؛
# افراط در ترجمه لفظ به لفظ؛
# تعبیرهای کنایی غیرقابل ترجمه؛
# از بین رفتن زیبایی‌های شعر فارسی در ترجمه؛
# ضعف و نارسایی در ترجمه<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2146/66 نیک‌منش، مهدی، ص69-66]</ref>.

معرفی برخی اعلام، توضیح برخی الفاظ و اصطلاحات و اشارات [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است.

فهرست منابع، اعلام متن منطق الطیر و فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است.