نمایش مبدأ برای مفید العلوم و مبید الهموم (ابن حشاء)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR29441J1.jpg
| عنوان = مفید العلوم و مبید الهموم(ابن حشاء، احمد بن محمد)
| عنوان‌های دیگر = فرهنگ نامه واژگان دشوار المنصوری في الطب محمد ذکریای رازی ** مفید العلوم و مبید الهموم. فارسی
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن حشاء، احمد بن محمد]] (نويسنده)
[[خباز، رشید تفقد]] (مترجم)
[[دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران]] (تهيه کننده)
|زبان
| زبان = عربی - فارسی
| کد کنگره =    ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏م‎‏7041 121 R 
| موضوع =پزشکی - واژه نامه‎‌‌ها - فارسی - زبان عربی - واژه نامه‎‌‌ها - فارسی
|ناشر 
| ناشر = دانشگاه علوم پزشكی ايران. مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکی. طب اسلامی و مکمل ** نشر آبژ
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1389ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE29441AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 978-600-91694-6-7
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 29441
| کتابخوان همراه نور = 29441
| کد پدیدآور = 18918
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''مفيد العلوم و مبيد الهموم'''، تألیف [[ابن حشاء، احمد بن محمد|ابن حشاء تونسی]]، از علمای قرن هفتم هجری، فرهنگ‌نامه و شرح واژگان طبی دشوار «[[منصوري في الطب|المنصوري في الطب]]» [[رازی، محمد بن زکریا|زکریای رازی]] است. [[خباز، رشید تفقد|رشید تفقد]] این کتاب را به فارسی برگردانده است.

در میان کتب و رسائل پرارزش و محققانه زکریای رازی در زمینه علوم پزشکی، کتاب «[[منصوري في الطب|المنصوري]]» هم به‌لحاظ حجم نه‌چندان زیاد و هم به‌لحاظ جامعیت و ارائه مطالب در ده بخش اهمیت فراوانی دارد؛ لذا از دیرباز مورد توجه اهل فن در سراسر جهان اسلام و نیز اروپا قرار گرفته است تا جایی ‌که با عناوین مختلف به‌کرات در اروپا ترجمه و منتشر شده است. ترجمه فارسی کتاب «[[منصوري في الطب|المنصوري]]» نیز در سال 1387ش، توسط دانشگاه علوم پزشکی تهران انتشار یافته است.

به‌هرحال جایگاه ممتاز و کم‌نظیر و شاید در مواردی حقیقتاً بی‌نظیر رازی و کتاب «[[منصوري في الطب|المنصوري]]» او و توجه و اقبال حکما از قرن چهارم هجری تاکنون، ضرورت دسترسی آسان به مفهوم و معنای اصطلاحات و لغات به‌کاربرده‌شده در این کتاب را ایجاب می‌نمود؛ لذا کوشش‌هایی در این‌باره صورت گرفته که از جمله آنها باید به کتاب ارزشمند «مفيد العلوم و مبيد الهموم» اثر [[ابن حشاء، احمد بن محمد|احمد بن محمد (ابن حشا)]] از حکیمان قرن هفتم مغرب اسلامی اشاره کرد که هزاران فرسنگ دورتر از ری، زادگاه و محل و فعالیت رازی، لغت‌نامه و فرهنگ اصطلاحات کتاب «[[منصوري في الطب|المنصوري]]» را برای آنها که از سفره پربرکت دانش و تجربه رازی بهره می‌گرفتند، تهیه و تدوین نمود<ref>ر.ک: پیشگفتار ناشر، ص3</ref>‏.

شارح در این کتاب، اصطلاحات دانش طب را با اندوخته علمی خود بر پایه تجربه و قیاس به چینش حروف فرهنگ شرح می‌کند. دقت، گزیدگی، دوری از پرداختن به اختلاف‌ها، نیز آگاه شدن بر گویش مردمان افریقیه و راست‌گفتاری شارح، آن را کتابی سودمند، به‌ویژه در بخش واژگان طب ساخته و خواننده آگاه بر درون‌مایه کتاب در رسیدن به خواسته رازی در کتاب «[[منصوري في الطب|المنصوري]]» توانمندتر می‌گردد<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، ص4</ref>‏.

نویسنده در ابتدای کتاب شیوه درست ارائه واژگان را بر اساس حروف اصلی می‌داند، نه زائد که شیوه رایج لغت‌شناسان است، اما چون هدف در این کتاب آگاهی مبتدی بوده است، باب‌های کتاب را بر اساس حروف آغازین پایه نهاده است تا جستجو برای مبتدی آسان گردد<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص7</ref>‏.