نمایش مبدأ برای مفهوم عرفان

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR32867J1.jpg
| عنوان = مفهوم عرفان
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[موحدیان عطار، علی]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =   ‎‏/‎‏م‎‏83‎‏ ‎‏م‎‏7 286 BP 
| موضوع =عرفان
|ناشر 
| ناشر = دانشگاه اديان و مذاهب
| مکان نشر = ایران - قم
| سال نشر = 1388ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE32867AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 978-964-8090-47-5
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 32867
| کتابخوان همراه نور = 32867
| کد پدیدآور = 15762
| پس از = 
| پیش از = 
}}

'''مفهوم عرفان'''، نوشته [[موحدیان عطار، علی|علی موحدیان عطار]] (متولد 1340ش.)، پژوهشی نظری با هدف شناسایی معنای جهان‌شمول عرفان و مؤلفه‌های گوهر اصیل آن است. منظور نویسنده از عرفان، منحصر به عرفان اسلامی، یهودی و مسیحی نیست و شامل هر نوع عرفانی حتی الحادی نیز می‌شود.

این اثر، در 3 فصل: 1.عرفان از دریچه نام‌ها و کاربردها 2.عرفان در تلقی عرفان‌پژوهان 3.مفهوم فراگیر و امر جوهری عرفان، تنظیم شده است و مخاطبانش پژوهشگران تخصصی این رشته هستند.

ناشر نوشته است این کتاب درصدد ایضاح مفهوم عرفان است، و این یعنی بازشناختن و به تفصیل درآوردن مفهومی که به اجمال می‌شناسیم و فراوان به کار می‌بریم، اما چون بر سر تعیین آن می‌نشینیم، هر یک به بعدی از ابعاد وجزئی از اجزای آن می‌پردازیم، چنانکه گاه همه عرفان را به همان جزء که خود درنظر داریم فرومی‌کاهیم.<ref> ر.ک: مقدمه ناشر، ص5</ref>

نگارنده تأکید دارد که عرفان، مساوق با وحدت وجود نیست و همه عرفان‌ها وحدت وجودی نیستند و عرفان‌های وحدت وجودی هم همگی به یک معنا نیستند.<ref> ر.ک: متن کتاب، ص127-148</ref>

نویسنده می‌گوید: عرفان‌ها الزاماً در چارچوب یکی ازادیان نهادینه نمی‌گنجند؛ لذا دینی بودن به این معنا، جزء عناصر جوهری عرفان نیست، هرچند به معنایی عام‌تر، چنانکه و.ت.استیس گفته بود، همه عرفان‌ها دینی باشند. بنابراین، عرفان میتواند اصولاً با "خداناباوری" یا الحاد جمع شود.<ref> ر.ک: همان، ص174</ref>

علی موحدیان عطار، دربحث معیارهای معمول یا مفروض در صدق مفهوم عرفان، 8 نظریه را مطرح کرده و نظریه تفکیکی را پذیرفته است.<ref> ر.ک: همان، ص424-430</ref>

نویسنده بعد از نقد و بررسی تعاریف گوناگون عرفان، سرانجام خودش 2 تعریف عرضه کرده است: 
#تعریف پدیدارشناسانه: عرفان عبارت است از معرفت شهودی به واقعیت باطنی و وحدانی هستی. علی‌موحدیان‌عطار، بر آن است که این تعریف جوهری‌ترین مؤلفه‌های عرفان را دارد و تعریف پدیدارشناختی آنّه ماری شیمل که عرفان را "وجدانِ حقیقت واحد" معرفی کرده، بر آن منطبق است.<ref> ر.ک: همان، ص432</ref>
#تعریف کل‌نگر: عرفان عبارت است از بینشِ واقعیت وحدانی و باطنیِ هستی، که در آغاز و اصلِ خود کیفیتی بسیط، اجمالی، مبهم و ناخودآگاه دارد، و طیّ فرایندی معرفتی- انفسی، بدل به معرفتِ شهودی‌ای متمایز، تفصیلی، واضح، یقینی و تحقّقی می‌گردد. نویسنده افزوده است: در این تعریف، علاوه بر تصویرکردن جغرافیای عرفان، به تمام مؤلفه‌ها و ویژگی‌های جوهریِ آن اشاره شده است.<ref> ر.ک: همان، ص433</ref>