نمایش مبدأ برای مفتاح الوصول إلی بناء الفروع علی الأصول

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR99039J1.jpg
| عنوان = مفتاح الوصول إلي بناء الفروع علي الأصول
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[تلمسا‌نی‌، محمد بن‌ احمد]] (نويسنده)
[[فرکوس، محمد علي]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =BP۱۵۵/۴۷/م۲م۷      
| موضوع = اصول فقه مالکی
|ناشر 
| ناشر = المکتبة المکية ** مؤسسة الريان للطباعة و النشر و التوزیع
| مکان نشر = عربستان - مکه مکرمه ** لبنان - بیروت
| سال نشر = 1419ق - 1998م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE99039AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 99039
| کتابخوان همراه نور = 99039
| کد پدیدآور = 56311
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''مفتاح الوصول إلی بناء الفروع علی الأصول'''، نوشته [[تلمسا‌نی‌، محمد بن‌ احمد|ابوعبدالله محمد بن احمد حسنی تلمسانی]] (متوفای 771ق)، معروف به شریف تلمسانی، محقق و از علمای مشهور مالکی‌مذهب در مغرب است<ref >ر.ک: زرکلی، خیرالدین، ج5، ص327</ref>. ضمیمه این کتاب، اثری دیگری از نویسنده تحت عنوان «مثارات الغلط في الأدلة» است. کتاب یادشده، توسط [[فرکوس، محمد علي|محمد علی فرکوس]] تحقیق شده است.

نوشتار حاضر از نوشته‌های ارزشمند در اصول فقه است که نویسنده آن را با سبکی درخور تحسین و دقت نظر و همچنین با بذل توجه به مباحثی که کتب اصولی دیگر فاقد آن بوده، به نگارش درآورده است<ref >ر.ک: بوسنینه، منجى‏، ج‏4، ص570</ref>. این اثر در سال هفتصدوپنجاه‌وچهار هجری قمری به پایان رسیده است<ref >ر.ک: متن کتاب، ص757</ref>.

کتاب «مفتاح الأصول» شامل دو بخش است. بخش اول آن، به مباحث مرتبط با تحقیق اختصاص داده شده و مشتمل بر یک مقدمه و تمهید است که محقق در آن کلیات تحقیق و مطالب مقدماتی را ذکر کرده است. همچنین شامل دو باب، حاوی شرح زندگانی و آثار و مطالب دیگر پیرامون نویسنده است<ref >ر.ک: مقدمه عامه، ص9-14 </ref>. محقق در این بخش از کتاب، در خاتمه‌ای به مهم‌ترین نتایج حاصل از بررسی شخصیت نویسنده و به آثار برجای‌مانده از وی، اعم از فتاوی فقهی و نوشته‌های اصولی و تلاش‌های علمی او اشاره کرده است<ref >ر.ک: همان، ص15</ref>.

بخش دوم اثر، به متن تحقیق‌شده اختصاص یافته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص293</ref>.

نویسنده، مباحث کتاب «مفتاح الأصول إلی بناء الفروع علی الأصول» را در ذیل دو عنوان کلی «جنس» آورده است. جنس نخست، به آنچه خود دلیل است اختصاص داده شده و مطالب آن در قالب دو نوع یعنی اصل و لازم اصل تقسیم شده است. مباحث مربوط به اصل، ذیل دو صنف با عنوان اصل نقلی (مشتمل بر مباحثی در سند، دلالت اصل نقلی، راجح بودن اصل نقلی و...) و اصل عقلی (مشتمل بر مباحثی در استصحاب) مطرح شده است<ref>ر.ک: همان، ص297-298</ref>.

وی مطالب مربوط به لازم اصل را نیز به قیاس طرد، قیاس عکس و استدلال اختصاص داده است. او جنس دوم را به آنچه متضمن دلیل است، اختصاص داده و مباحث آن را در دو نوع اجماع و قول صحابی مطرح نموده است.

کتاب «مثارات الغلط في الأدلة» در ذیل اثر یادشده است که به علل اشتباه در ادله اختصاص یافته است. از این اثر با عنوان «حصر مثارات الغلط في الأدلة» نیز نام برده شده است<ref>ر.ک: همان، ص759</ref>.

کتاب یادشده در دو باب تنظیم شده است. باب اول به اشتباه در لفظ اختصاص یافته و در آن در سه قسمت، به اشتباه در لفظ مفرد<ref>ر.ک: همان، ص763</ref>، در لفظ مرکب<ref>ر.ک: همان، ص771</ref> و همچنین اشتباه در لفظ مردد<ref>ر.ک: همان، ص773</ref> پرداخته شده است. باب دوم، به اشتباه در معنی اختصاص یافته است.

محقق علاوه بر مقابله کتاب با نسخه‌های دیگر آن، به تصحیح متن و رفع افتادگی‌های متن و اشاره به آن در پاورقی، به ذکر آدرس آیات، استخراج و مستندسازی احادیث، ارجاع اشعار و اقوال نقل‌شده به مصادر، شرح و توضیح برخی کلمات نامأنوس با تکیه بر کتب لغت و همچنین ذکر ترجمه‌ای مختصر برای هریک از شخصیت‌هایی که در متن نامی از آنها برده شده، پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه عامه، ص15-16</ref>.