نمایش مبدأ برای معجم و تفسير لغوي لکلمات القرآن

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR21839J1.jpg
| عنوان = معجم و تفسير لغوي لکلمات القرآن
| عنوان‌های دیگر = مخطوطه الجمل
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[جمل، حسن عز الدین]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =/‎‏ج‎‏8‎‏م‎‏6 86 BP 
| موضوع =قرآن - اصطلاح‏ها و تعبیرها - قرآن - واژه‏نامه‏‌ها - عربی
|ناشر 
| ناشر = الهیئة المصریة العامة للکتاب
| مکان نشر = مصر - قاهره
| سال نشر = 2003م - 2005م - 2007م - 2008م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE21839AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 9960-35-399-0
| تعداد جلد = 5
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 21839
| کتابخوان همراه نور = 21839
| کد پدیدآور = 14173
| پس از = 
| پیش از = 
}}
{{کاربردهای دیگر|المعجم (ابهام‌زدایی)}}
'''معجم و تفسير لغوي لكلمات القرآن'''، تألیف [[جمل، حسن عز الدین|حسن عزالدین الجمل]] (معاصر)، فرهنگ الفاظ و واژگان قرآن کریم است که واژگان را به‌اختصار معنا کرده است.

اولین کسی که به فکر نوشتن معجم الفاظ قرآن کریم افتاد، مستشرق آلمانی «[[گوستاو فلوگل]]» بود. او کتابش را «نجوم الفرقان في أطراف القرآن» نامید و بهترین اثر در این زمینه در قرن نوزدهم میلادی بود. پس از آن «[[المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الكريم]]» نوشته [[عبدالباقی، محمد فؤاد|محمد فؤاد عبدالباقی]] بهترین کتاب بی‌رقیب در این موضوع در قرن بیستم بوده است. کتاب حاضر «تفسير لغوي لكلمات القرآن» (تفسیر لغوی کلمات قرآن) است و هرکس می‌خواهد همه الفاظ قرآن کریم را استدراک کند، به «[[المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الكريم]]» [[عبدالباقی، محمد فؤاد|محمد فؤاد عبدالباقی]] مراجعه کند<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-8</ref>‏.

این کتاب، مشتمل بر 1750 ماده لغوی است که در قرآن کریم ذکر شده است. الفاظ به‌ترتیب حروف الفبا ذکر شده و در حد توان، اصول الفاظ و معانی هر ماده نیز بررسی شده است. این معجم مقایسه‌ای بین «كلمات القرآن» شیخ حسنین محمد مخلوف و بین «مختصر تفسير الجمل» است<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>‏.

مشخصه اصلی این فرهنگ، الفبایی (ابجدی) بودن آن است؛ یعنی حروف اوایل کلمات را مبنا قرار داده است، نه ماده یا ریشه را؛ مثلاً کلمه «اباریق» را در این فرهنگ باید در الف و با ملاحظه حرف‌های بعدی یعنی «ب»، «الف»، «ر» و به‌ترتیب حرف‌های دیگر جستجو کرد، نه در «برق»؛ همچنین «استبرق» را نیز در «ا»، «س»، «ت»... نه در «برق»<ref>ر.ک: خرمشاهی، بهاءالدین، ص62</ref>‏. پس از ذکر معنای آیه، به آیات مرتبط با کلمه نیز اشاره شده است.

کتاب در 28 جلد تنظیم شده است. حرف «نون» در جلد 28 بیشترین حجم و حرف «ض» کمترین حجم را به خود اختصاص داده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص19</ref>‏.