نمایش مبدأ برای مختصر در علم تشریح

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR19339J1.jpg
| عنوان =‏مختصر در علم تشريح: درسنامه کالبد شناسي پزشکي کهن
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[بیضاوی، ابوالمجد]] (نویسنده)
[[رضوي برقعي، حسين]] (محقق)
|زبان 
| زبان = فارسی
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏م‎‏3 / 21 ‏QM‎‏ 
| موضوع = کالبد شناسي انسان - متون قدیمی تا قرن 14
|ناشر 
| ناشر = مؤسسه مطالعات اسلامي دانشگاه تهران - دانشگاه مک گيل 
| مکان نشر =ايران - تهران 
| سال نشر =1387ش.   

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE19339AUTOMATIONCODE
| چاپ =  يکم  
| شابک =978-964-5552-39-6
| تعداد جلد =
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''مختصر در علم تشریح'''، اثر [[بیضاوی، ابوالمجد|ابوالمجد بیضاوی]]، درس‌نامه‌ای است در کالبدشناسی پزشکی کهن که با تصحیح و تحقیق سید [[رضوي برقعي، حسين|حسین رضوی برقعی]] و مقدمه [[محقق، مهدی|مهدی محقق]] به چاپ رسیده است.

مؤلف در مقدمه و متن کتاب، نام‌گذاری دقیقی به دست نداده است. بیشتر فهرست‌نویسان و تاریخ‌نگاران پزشکی، این کتاب را «تشریح» نام‌گذاری کرده‌اند<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص33</ref>.

از برخی قرائن می‌توان حدس زد که [[بیضاوی، ابوالمجد|بیضاوی]] به کتاب «تشریح بدن انسان»، تألیف منصور بن محمد بن احمد شیرازی - پزشک پارسی‌نگاشت سده هشتم هجری - دسترسی داشته که برخی جملات مقدمه، مؤید آن است<ref>ر.ک: همان</ref>.

مصحح در مقدمه، به مقایسه میان اثر حاضر با کتاب شیرازی پرداخته و به برخی از ویژگی‌های این دو کتاب، اشاره کرده است. از جمله آنکه وی معتقد است نثر شیرازی، زنده است و آیینه‌ای از اندیشه‌ها و آزمودگی‌های اوست که نشان می‌دهد نقادانه، متون پیشین را بازخوانی می‌کرده و راهی نو در ارائه متنی کالبدشناختانه به دست مردمان هم‌روزگار و پس از آن، داده است. علاوه بر این، کتاب شیرازی، آمیزه‌ای از نظم و نثر است که به تازگی و تنوع متن می‌افزاید که گاه حدیثی قدسی یا نبوی چاشنی آن شده است؛ درحالی‌که کتاب [[بیضاوی، ابوالمجد|بیضاوی]]، آشکارا از این ویژگی‌ها تهی است. وی «تشریح بدن انسان» را در هم‌سنجی با اثر حاضر، کتابی کاربردی‌ - بالینی توصیف کرده و معتقد است شیرازی بیشتر می‌داند که دانشجویان و پزشکان، به چه چیزی بیشتر نیاز دارند و واژه‌ها در دستان او، ابزار فضل‌فروشی نیست؛ زیرا وی با کمترین واژگان، روشن‌ترین تصویر معنایی را در ذهن مخاطبانش، نقش می‌کند. اما از نظر حجم واژگانی، تألیف [[بیضاوی، ابوالمجد|بیضاوی]] بر شیرازی، برتری دارد که می‌توان نسبت حدود دو برابر را برای آن در نظر گرفت<ref>ر.ک: همان، ص35-37</ref>.

برخی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب حاضر را می‌توان در امور زیر خلاصه نمود:
# [[بیضاوی، ابوالمجد|بیضاوی]] نزدیک به هشتاد درصد کتاب خود را به تشریح اندام‌های مفرده (کتاب اول در شش باب و پانزده فصل) و بیست درصد را به اندام‌های مرکبه (کتاب دوم در هفده باب) اختصاص داده است.
# در بخش اعصاب، [[بیضاوی، ابوالمجد|بیضاوی]] مفصلا زوج یکم مغزی را شناسانیده و کارکرد آن را یادآور گردیده، اما زوج‌های دیگر، به‌اختصار فروگذاشته شده است.
# کتاب از بخش رویان‌شناسی تهی است که در آغاز و پایان تشریح بدن انسان، به تکامل جنین اشاره دارد<ref>ر.ک: همان، ص35</ref>.
 
دکتر [[محقق، مهدی|محقق]] در مقدمه به اهمیت علم پزشکی و سیر تألیف در آن اشاره دارد. 

فهرست محتوا در آغاز و منابع و نمایه آیات، اقوال عربی، افراد، جای‌ها، کتاب‌ها و اصطلاحات کالبدشناسی در پایان کتاب آمده است.