نمایش مبدأ برای مجنون و لیلی

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR110745J1.jpg
| عنوان = مجنون و لیلی
| عنوان‌های دیگر =  از روی قدیمی‌ترین‌ نسخه‌ خطی‌ ایران‌ به‌ همراه‌ متن‌ علمی‌ و انتقا‌دی نسخه‌ چا‌پ‌ سنگی‌ مسکو **  مجنون و لیلی: براساس قدیمی‌ترین‌ نسخه‌ خطی‌ ایران و جهان به‌ همراه‌ متن‌ علمی‌ و انتقا‌دی نسخه‌ چا‌پ‌ مسکو
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود]] (نويسنده)
[[باغبانی، محسن]] (مصحح)
[[باغبانی، محسن]] (مقدمه‌نويس)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =PIR ۵۳۵۶/الف۸م۳ ۱۳۸۰     
| موضوع =شعر فارسی - قرن 8ق.
|ناشر 
| ناشر = ظفر
| مکان نشر = ایران - قم
| سال نشر = 1380ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE110745AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 110745
| کتابخوان همراه نور = 110745
| کد پدیدآور = 12455
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''مجنون و لیلی'''، مجلد سوم از خمسه [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو دهلوی]] است که نخستین و یکی از بهترین نمونه‌هایی است که به‌تبع لیلی و مجنون نظامی، فراهم آمده و جزو یکی از نوادر آثار ادبی شرق است که از لحاظ هنری و فکری، ویژگی و فشردگی موضوع و سلاسلت و روانی بیان، مقامی والا دارد. این کتاب، با تصحیح [[باغبانی، محسن|محسن باغبانی]]، منتشر شده است.

[[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]] برای بیان داستان لیلی و مجنون که حوادث آن را تاریکی نامرادی‌ها و امواج غم و دلتنگی‌ها فراگرفته است، به‌تبع نظامی، بحر هزج مسدس اخرب مقبوض (مفعول مفاعلن فعولن) را که به قول [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]]، بحری سبک و رونده است، انتخاب کرده است. او تصنیف این منظومه را ثمره ارشاد معنوی روح‌القدس دانسته و گفته است:
{{شعر}}
{{ب|''چون من به دو نامه زین ورق پیش''|2=''راندم قلمی ز نکته خویش''}}
{{ب|''از روح قدس شنیدم آواز''|2=''کای کرده لب تو گوش من باز''}}
{{ب|''نی آن رقم خیال کردی''|2=''بل جادویی حلال کردی''}}
{{ب|''آن به که کنون در این تفکر''|2=''کاهل نشوی به سفتن در''<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص39</ref>}}
{{پایان شعر}}

[[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]]، مجنون و لیلی را با حمد و سپاس خداوند و مناجات به درگاه باری تعالی و نعت رسول اکرم(ص) و شرح معراج ایشان، آغاز کرده و پس از مدح شیخ‌الطریقه نظام‌الدین اولیاء و مدح علاءالدین محمد خلجی، با بیان سبب نظم کتاب و نصیحت فرزند خویش به پایان برده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

پس از آن، [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]] به ایجاز تمام، به بیان عشق مجنون و لیلی مطابق آنچه نظامی آورده، پرداخته، اما کم‌کم، مسیر داستان را تغییر داده و آن را به‌گونه‌ای دیگر ساخته است. در داستان [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]]، عشق مجنون و لیلی به عشق حقیقی بسیار نزدیک می‌گردد و معنای «بی عشق مباد زندگانی» تبلور بیشتری می‌یابد<ref>ر.ک: همان</ref>.

سعی و تلاش [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]] در بازآفرینی اثری بدیع، بدون کمترین تقلید از کلمات نظامی، شگفت‌آور است. او حتی در استفاده از ردیف‌ها و قافیه‌ها سعی کرده از قوافی جدیدتری استفاده کند. درعین‌حال، سعی نموده زیباترین ابیات منظومه لیلی و مجنون نظامی را به نوعی دیگر بازسازی کند<ref>ر.ک: همان، ص39-40</ref>.

بی‌اغراق بسیاری از ابیات [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]]، بر ابیات نظامی از لحاظ احساس و قدرت کلمات، برتری دارد. هرچند او منظومه خویش را در مقایسه با شراب صاف نظامی، درد می‌داند<ref>ر.ک: همان، ص40</ref>.