نمایش مبدأ برای مجالس ثعلب

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR24079J1.jpg
| عنوان = مجالس ثعلب
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ثعلب، احمد بن یحیی]] (نويسنده)
[[هارون، عبد السلام محمد‎]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /ث7م3 6071 PJ 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دار المعارف
| مکان نشر = مصر - قاهره
| سال نشر = 2006م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE24079AUTOMATIONCODE
| چاپ = 6
| شابک = -
| تعداد جلد = 2
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 24079
| کتابخوان همراه نور = 24079
| کد پدیدآور = 22139
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''مجالس ثعلب'''، اثری از [[ثعلب، احمد بن یحیی|ابوالعباس احمد بن یحیی ثعلب]] (200-291ق)، از عالمان مشهور در ادبیات، نحو و لغت است. این اثر توسط [[هارون، عبدالسلام محمد|عبدالسلام محمد هارون]] تحقیق شده است.

نوشتار حاضر، مشتمل بر مطالبی در نحو، لغت، اخبار، معانی قرآن، شعر و... است<ref>ر.ک: ابن ندیم، محمد بن اسحاق،‏ ص111؛ بوسنینه، منجى، ج‏4، ص824</ref>. این کتاب توسط برخی از علما مانند [[ابن انباری، محمد بن قاسم|ابوبکر بن انباری]]، [[ابوعبدالله یزیدی]]، [[ابوعمر زاهد]]، [[ابن درستویه]] و [[ابن‌ مقسم، ابوبکر محمد بن‌ حسن‌ بن‌ یعقوب‌ عطار|ابن مقسم]] روایت شده است. نوشتار حاضر بر اساس نسخه‌ای با روایت ابن مقسم از کتاب یادشده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص24</ref>.

در برخی از منابع از این کتاب با عنوان «مجالسات ثعلب»<ref>ر.ک: همان، ص23</ref> یا «أمالي ثعلب» نام برده شده است که نویسنده بر برخی افراد نظیر [[ابن انباری، محمد بن قاسم|ابوبکر بن انباری]] و [[ابن درستویه]] و... املا کرده است<ref>ر.ک: همان؛ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، ‏ص111؛ بوسنینه، منجى، ج‏4، ص824</ref>.

مطالب کتاب در دوازده جزء ترتیب یافته است و مشتمل بر گونه‌های مختلفی از دانش زبان عربی و همچنین متضمن بسیاری از حکایات و مسائل نحوی است که نویسنده آنها را بر اساس دیدگاه نحوی مکتب کوفه مطرح کرده است. وی در مواردی نیز برخی از آراء نحوی مکتب بصره را ذکر کرده و به نقد و بررسی و تضعیف و یا رد آنها پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص24؛ مصطفی، سعدالدین، ص٧٧٨</ref>. وی همچنین به ذکر برخی از آیات قرآن و احادیث پرداخته و اقوال علما و لغویان را پیرامون آنها مطرح کرده و ضمن بررسی و نقد سخنان آنها نظر خود را نیز ذکر نموده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص24</ref>.
در این نسخه از اثر اضافاتی بر متن اصلی وجود دارد که برخی از آنها متعلق به راوی اثر، یعنی ابن مقسم و برخی نیز متعلق به نویسندگان دیگر بوده و در جای خود به این‌گونه موارد توجه داده شده است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>.

لازم به ذکر است بخش‌هایی از امالی ثعلب که در برخی آثار نظیر کتاب [[المزهر في علوم اللغة و أنواعها|المزهر]] و [[شرح شواهد مغنی]] نوشته [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، [[خزانة الأدب و لب لباب لسان العرب|خزانة الأدب بغدادی]]، [[لسان العرب]]، [[الأمالي مع كتابی ذيل الأمالي و النوادر|امالی ابوعلی قالی]]، [[المؤتلف والمختلف (آمدی)|المؤتلف و المختلف آمدی]]، [[معجم الأدباء (یاقوت حموی)|إرشاد الأريب یاقوت]] و [[تثقيف اللسان]] ابن مکی یافت شده و این نسخه فاقد آن بوده، توسط محقق به آخر کتاب افزوده شده است<ref>ر.ک: همان، ص27؛ متن کتاب، ج2، ص733-747</ref>.

این کتاب از کتاب‌های مهم و ارزشمند در علوم مختلف عربی قلمداد شده است و پس از کتاب «[[معاني القرآن (للفراء)|معاني القرآن]]» [[فراء، یحیی بن زیاد|فراء]] (متوفای207ق)، از مهم‌ترین کتاب‌هایی دانسته شده که اساس مکتب نحوی بر آن استوار شده است<ref>ر.ک: مصطفی، سعدالدین، ص٧٧٨</ref>.

محقق، شمارگان صفحات چاپ اول را به جهت استفاده از آن در حاشیه صفحات این نسخه و در میان علامت ] [ قرار داده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص28</ref>. وی همچنین ضمن معرفی برخی از شخصیت‌ها که نام آنها در کتاب آمده و توضیح و بیان معنای برخی از واژگان در پاورقی کتاب، به اختلاف برخی عبارت‌های نسخه حاضر با سایر نسخه‌‌ها نیز پرداخته است<ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص3، 7 و 12</ref>.