نمایش مبدأ برای مثنوی شیرین و فرهاد

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR28661J1.jpg
| عنوان = ‏مثنوی شیرین و فرهاد
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[سلیمی جرونی]] (نويسنده)
[[جوکار، نجف]] (مصحح)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =     ‎‏/‎‏م‎‏3 5757/5 PIR 
| موضوع =شعر فارسی - قرن 9ق.
|ناشر 
| ناشر = مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1382ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE28661AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 964-6781-63-2
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 28661
| کتابخوان همراه نور = 28661
| کد پدیدآور = 18556
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''مثنوی شیرین و فرهاد'''، اثر [[سلیمی جرونی]] (حدود 820- زنده در 880ق)، یکی از نظیره‌های خسرو و شیرین [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی گنجوی]] است که با تصحیح [[جوکار، نجف|نجف جوکار]]، منتشر شده است.

[[سلیمی جرونی|سلیمی]] از این مثنوی، با عناوین «شیرین و فرهاد»، «عشق‌نامه»، «زبور فارسی»، «نور ذوالجلال» و «فرهاد و شیرین» یاد کرده است<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، صفحه بیست‌وچهار</ref>.

چهارچوب کلی داستان، جز افزایش و کاهشی نه‌چندان پررنگ، بر همان شیوه «خسرو و شیرین» نظامی است. از ویژگی‌های بارز این منظومه، زبان ساده و بی‌پیرایه، نداشتن تعقیدات لفظی و معنوی و ترکیبات پیچیده و مصنوع است. علاوه بر این، پاره‌ای از واژه‌ها و کنایه‌ها و ضرب‌المثل‌هایی مانند: «لت دیدن»، «به چشم کم دیدن»، «از چشم افتادن»، «نمک چشم کسی را گرفتن»، «دل به صد راه رفتن»، «نان و حلوای کسی را خوردن» و امثال آن، که رنگ محلی و بومی دارد، در این مثنوی به‌کار رفته است<ref>ر.ک: همان، صفحه بیست‌وپنج</ref>.

همچنین شاعر، گاه‌وبی‌گاه، به کمک عناصر طبیعی ویژه مناطق گرم، همچون نخل، خرما و رطب، به ارائه تصاویری دلنشین، دست می‌یازد و جلوه‌هایی از زندگی مردم سواحل و جزایر خلیج فارس را نشان می‌دهد<ref>ر.ک: همان</ref>.

شاعر در لابه‌لای حوادث، هرجا فرصتی دست داده، به طرح مسائل عرفانی پرداخته است و از این راه، تاروپود عشق زمینی و ناسوتی را با لطائف عشق عرفانی و ملکوتی، درهم بافته است<ref>ر.ک: همان، صفحه بیست‌وشش</ref>.

ترسیم چهره عفیف و بی‌آلایش قهرمانان داستان، به‌ویژه شخصیت شیرین و فرهاد و مراعات بایدها و نبایدهای اخلاقی، درون‌مایه داستان را از حوزه ادب غنایی و تغزلی، به عالم عشق ملکوتی و عرفانی و گاه ادب تعلیمی، کشانده است. شاید نهادن نام «شیرین و فرهاد» بر این مثنوی نیز برای تکیه بیشتر بر عشق عفیف فرهاد و مردود شمردن کام‌جویی هوس‌آلود خسرو بوده باشد؛ زیرا برخلاف خسرو که میل و هوایی هرجایی داشت و روزی با مریم رومی و دیگر روز، با شکر اصفهانی نرد هوس می‌باخت، فرهاد همچنان پاک‌دامنانه، سر بر آستان عشق شیرین نهاده و سرانجام جان بر سر این راه، گذاشت<ref>ر.ک: همان</ref>.

اگر بخواهیم در یک نگاه، به مقایسه «خسرو و شیرین» نظامی و «شیرین و فرهاد» [[سلیمی جرونی|سلیمی]] بپردازیم، مهم‌ترین وجه تمایز این دو اثر را می‌توان در نگرش فکری دو شاعر، جستجو کرد؛ اولی نگرشی اخلاقی و اندرزگویانه دارد و دومی نگرشی عارفانه<ref>ر.ک: همان</ref>.