نمایش مبدأ برای لطايف ‌الأمثال و طرايف‌ الأقوال

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR92995J1.jpg
| عنوان = لطايف ‌الأمثال و طرايف‌ الأقوال (شرح فارسی 281 مثل عربی)
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[رشید وطواط، محمد بن محمد]] (نويسنده)
[[دان‍ش‌آم‍وز، ح‍ب‍ی‍ب‍ه‌]] (مصحح)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =  /ر5ل6 2522 PJA 
| موضوع =ضرب المثل‏های عربی - ترجمه شده به فارسی  - زبان عربی - اصطلاحها و تعبیرها
|ناشر 
| ناشر = اهل قلم ** مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1376ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE92995AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 92995
| کتابخوان همراه نور = 92995
| کد پدیدآور = 3378
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''لطایف الأمثال و طرایف الأقوال'''، اثر [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشیدالدین وطواط]] (متوفی 572ق)، شرح فارسی 281 مثل عربی است که با مقدمه، تصحیح و تعلیقات [[دان‍ش‌آم‍وز، ح‍ب‍ی‍ب‍ه‌|حبیبه دانش‌آموز]]، منتشر شده است.

نویسنده، کتاب را به فرمان آتسز خوارزمشاه و به نام خزانه کتب او، تألیف کرده است. انگیزه آتسز این بوده که با فراگیری امثال عرب و به‌کار بردن آنها، سخنان خود را آراستگی دهد<ref>ر.ک: مقدمه، ص32</ref>.

اثر حاضر، تنها کتابی است به فارسی که به شیوه‌ای منظم، مثل‌های عربی در آن گردآوری و شرح داده شده است و می‌تواند در موضوع خود، اثری بی‌مانند شمرده شود<ref>ر.ک: همان</ref>.

در صورت مقایسه میان «لطایف الأمثال» با «[[مجمع الأمثال]]» [[میدانی، احمد بن محمد|ابوالفضل میدانی]] (متوفی 518ق)، روشن خواهد شد که [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشید وطواط]]، به این کتاب، تکیه زیادی داشته است. عناوین مثل‌های «لطایف»، غیر از مثل‌های یکم، ششم و پانزدهم که هر سه در شمار احادیث نبوی آمده‌اند، به‌تمامی، در کتاب میدانی نیز هست. توضیح‌های او نیز در بسیاری از موارد، آشکارا برگرفته از آن کتاب است و هرچند از میدانی بیش از دیگر مؤلفان امثال نام نمی‌برد، در مجموع وامدار اوست. بااین‌همه، «لطایف» او، لطف و تازگی خود را داراست<ref>ر.ک: همان، ص34</ref>.

[[رشید وطواط، محمد بن محمد|وطواط]] برای پاره‌ای از امثال، مثل‌های معادلی را از فارسی می‌آورد که بسیاری از آنها را در متون موجود، نمی‌توان یافت و این بر غنا و تازگی کار او، افزوده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

در این کتاب، به لغات و ترکیب‌هایی نیز برمی‌خوریم که یا بعیدند و یا نمونه آنها، در متون دیگر، اندک است که برخی از آن‌ها، عبارتند از: غوغا فروگرفتن، سهم دادن (به معنی ترساندن)، خویشتن‌ساختگی/ خویشتن‌ساخته (به معنای خودپسندی/ خودپسند)، خارناک، پای [موزه] (به معنی لنگه)، وقت‌وقت (به معنی گاه‌گاه)، خویشتن‌گیری (معادل انقباض)، سپر بر روی آب افکندن، فرخج، فاژه، مشتن<ref>ر.ک: همان</ref>.

برخی از معادل‌هایی که او برای لغات عربی آورده نیز قابل توجه است، مانند: سخنان سربسته، در برابر «المعاريض»؛ دشمن‌رویی، در برابر «المقت»؛ اسبان هم‌رف‌شده، در برابر «المذکیات»؛ کشنده، در برابر «قائد»؛ بسندکار شدم، در برابر «رضيت» و... <ref>ر.ک: همان، ص34-35</ref>.

اثر حاضر، به‌جز دیباچه مصنوع آن، در مقایسه با دیگر آثار منثور [[رشید وطواط، محمد بن محمد|وطواط]]، به‌ویژه منشآت او، در مجموع نثری روان و ساده دارد و در آن قسمت‌ها هم که به سجع می‌گراید، خالی از تکلف است<ref>ر.ک: همان، ص35</ref>.