نمایش مبدأ برای لطائف المعارف

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR85202J1.jpg
| عنوان = لطائف المعارف
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ثعالبی، عبدالملک بن محمد]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =AG ۲۴۱/ث7ل6 
| موضوع =شگفتیها‌ی جها‌ن‌ - متون‌ قدیمی‌ تا‌ قرن‌ ۱۴,اطلاعا‌ت‌ عمومی‌ - متون‌ قدیمی‌ تا‌ قرن‌ ۱۴
|ناشر 
| ناشر = [بی نا]
| مکان نشر = [بی جا] - [بی جا]
| سال نشر = 13سده
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE85202AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 85202
| کتابخوان همراه نور = 85202
| کد پدیدآور = 522
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''لطائف المعارف'''، تألیف [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ابومنصور عبدالملک بن محمد ثعالبی]] (350-429ق)، کتابی است مشتمل بر نکاتی لطیف و جالب و قابل توجه در رابطه با اسامی و القاب بزرگان، علوم و فنون، ویژگی شهرها و مانند آن.

[[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ثعالبی]] در ابتدای کتابش آن را کتابی در لطایف معارف و ظرایف آن و غرر غرایب آن و نکته‌ها و عجایب آن می‌داند. سپس آن را برگرفته از کتب تاریخ و اخبار گذشته تا زمان خود دانسته است. مباحث کتاب، در ده باب تدوین شده که به‌ترتیب عبارت است از: ذکر اوائل، القاب شعرا، سایر القاب اسلامی اعلام و اعیان، نویسندگان متقدم، بزرگان از هر طبقه، طبقات مردم، ظرائف اتفاقات در اسامی و کنیه‌ها، علوم و فنون مختلف از معارف نبوی و قرشی و ملوکی، نوادر جالب در غرائب احوال و عجائب اوقات، نمونه‌هایی از ویژگی‌های شهرها و خوبی‌ها و بدی‌های آنها<ref>ر.ک: متن کتاب، ص2-3</ref>‏.

باب اول کتاب به اولین‌ها اختصاص دارد. بعضی از علمای سلف اولین گناهی که در آسمان و زمین خداوند به آن نافرمانی شده را حسد دانسته‌اند؛ چراکه حسد ابلیس نسبت به آدم بود که سبب شد به او سجده نکند<ref>ر.ک: همان، ص3-4</ref>.

در سطور اولیه باب سوم در ذکر القاب اعیان اسلامی، به انتخاب لقب ابوتراب برای [[امام علی علیه‌السلام|علی بن ابی‌طالب(ع)]] توسط پیامبر(ص) اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>.

در فرازی از باب ششم کتاب در ذکر بالاترین طبقات مردم، [[امام حسن علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] اشرف مردان به‌لحاظ نسب معرفی شده‌اند؛ چراکه علی پدرشان، فاطمه مادرشان، رسول‌الله(ص) جدشان و خدیجه(س) جده‌ا‌شان بوده است<ref>ر.ک: ص51-52</ref>.

در آخرین باب در ذکر ویژگی‌ها و محاسن و بدی‌های شهرها، مکه اولین شهری است که از آن به‌عنوان حرم الهی که در آن خانه خدا و مولد حضرت محمد(ص) قرار دارد، یاد شده است<ref>ر.ک: همان، ص92</ref>. در بخش دیگری از عبارات این باب چنین می‌خوانیم: «یکی از مهم‌ترین شهرهای خراسان بلخ است. مهم‌ترین شهرهای خراسان چهار شهر است که عبارتند از: نیشابور، مرو، هرات و بلخ. شهر بلخ از قدمی‌ترین شهرهایی است که به ملوک و شاهان اختصاص داشته است<ref>ر.ک: همان، ص120-211</ref>.