نمایش مبدأ برای لطائف التفسیر (تفسیر درواجکی)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR93144J1.jpg
| عنوان = لطائف التفسیر (تفسیر درواجکی)
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[زاهد درواجکی، احمد بن حسن]] (نويسنده)
[[ک‍م‍ائ‍ی‌ ف‍رد، س‍ع‍ی‍ده‌]] (مصحح)
[[ک‍م‍ائ‍ی‌ ف‍رد، س‍ع‍ی‍ده‌]] (محقق)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =  /ز2ل6 94/5 BP 
| موضوع =تفاسیر شیعه - قرن 6ق.
|ناشر 
| ناشر = مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1398ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE93144AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 5
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 93144
| کتابخوان همراه نور = 93144
| کد پدیدآور = 68872
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''لطائف التفسیر (تفسیر درواجکی)''' اثر [[زاهد درواجکی، احمد بن حسن|ابونصر احمد بن حسن بن سلیمان درواجکی]]، از تفاسیر کهن و ارزشمند قرآن کریم به زبان فارسی است که با تصحیح و تحقیق [[ک‍م‍ائ‍ی‌ ف‍رد، س‍ع‍ی‍ده‌|سعیده کمائی‌فرد]] منتشر شده است.

تفسیر حاضر که به سال 519ق به رشته تحریر درآمده، از میراث‌های ارزشمند فرهنگ اسلامی و زبان و ادب پارسی است؛ و غنای زبانی حوزه آن، فرارود، به‌گونه‌ای است که قدیمی‌ترین نمونه‌های زبانی ادب پارسی را در برمی‌گیرد و زبان و سبک و قدمت این متن، هرکدام به‌تنهایی، عاملی است درخور برای جلب نظر پژوهشگران در حوزه‌های مطالعات تاریخ زبان پارسی<ref>مقدمه، صفحه دوازده- سیزده</ref>.

این تفسیر، از نظر قدمت تاریخی، پس از ترجمه [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|تفسیر طبری]] از «[[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|جامع‌البیان في تفسير القرآن]]» [[طبری، محمد بن جریر بن یزید|محمد بن جریر طبری]]، «[[تاج التراجم في تفسير القرآن للأعاجم|تاج التراجم في تفسير قرآن للأعاجم]]» [[اسفراینی، شهفور بن طاهر|عمادالدین اسفراینی]] و [[تفسیر سورآبادی]]، چهارمین تفسیر کامل و جامع قرآن کریم است که تاکنون شناخته و شناسانده شده است<ref>ر.ک: همان، صفحه سیزده</ref>.

ارزش این تفسیر، از چند وجه در خور بررسی است:
# قدمت: این تفسیر، عمری نهصدساله را پشت سر گذارده و از سالیانی دور به میراث مانده است؛
# زمان: زمان‌نگارش این متن، اوج نثر فارسی است؛ یعنی اواخر سده پنجم و اوایل قرن ششم؛
# زبان: بسامد بالای واژگان فارسی، در برابر واژگان عربی، به‌ویژه واژگان حوزه فرارود، این متن را به منبعی کارآمد و غنی در زمینه‌های گونه‌شناسی و سبک‌شناسی و تاریخ زبان فارسی تبدیل ساخته که پژوهشگران را بسیار به کار می‌آید و به دلیل اهمیت این بخش و کاربرد خاص آن در مطالعات زبان‌شناسی، نمونه‌هایی از اصطلاحات و واژگان خاص این تفسیر را ذکر می‌کنیم: «سآوی: هرآینه اندخسم، هرآینه بیندخسم»، «عثر: برشافیده شود، بشافد»، «الحافا: به بشوز، به بسوج»، «یتعبون: به دم می‌روند»، «الخاشعین: ترسکاران، ترسکار» و...
# شیوه تفسیر: علاوه بر روش دقیق و نظام‌مند و نیز شیوه پرسش و پاسخ مفسر، نکته دیگری که بر ارزش کار این مفسر می‌افزاید، احاطه علمی او بر مباحث لغوی و صرفی است که قرائت‌های مختلف برخی کلمات و جنبه‌های اشتقاقی آن‌ها را نیز شامل می‌شود و نیز آگاهی وی بر تأویل‌ها و وجوه مختلف اسعتمال لغات قرآنی که با نکته‌سنجی‌های دقیق مؤلف در جای‌جای تفسر مجال بروز می‌یابد و خواننده را با این اختلاف دیدگاه‌های آشنا می‌کند<ref>ر.ک: همان، صفحه چهارده- بیست و دو</ref>.

از دیگر امتیازات این تفسیر که بر ارزش آن می‌افزاید، نقل گفته‌ها و اعتقادات دانشمندان خراسان و ماوراءالنهر و دیگر مفسران و راویان ایرانی و غیرایرانی است که احیانا در دیگر تفسیرها بدین‌گونه که در تفسیر حاضر آمده است، سابقه ندارد. اگرچه مصنف در تفسیر خود، غالبا متکی به گفته‌های پیشینیان مانند [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]]، [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، [[قرشی مخزومی، مجاهد بن جبر|مجاهد]]، قتاده، [[عبدالله مسعود]]، عبدالله بن مبارک، [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]]، [[بصری، حسن|حسن بصری]]، شعبی، ربیع، ضحاک، عکرمه، کلبی، [[سعید بن جبیر]]، سدی، عمران بن حصین و دیگران بوده است، در موارد بسیاری به گفته شیخ [[ماتریدی، محمد بن محمد|ابومنصور ماتریدی سمرقندی]] و مفسر دیگری به نام قفال استناد کرده است و گذشته از این دو عالم، دانشمندان دیگر مانند [[حکیم ترمذی، محمد بن علی|محمد بن علی ترمذی]]، [[ابوبکر وراق ترمذی]]، ابوالقاسم حکیم، [[رازی، یحیی بن معاذ|یحیی بن معاذ رازی]]، [[زر بن حبیش]] و دیگر دانشمندان را از نظر دور نداشته است و بدین وسیله، راهی برای بررسی و شناخت بزرگانی که سالک راه قرآن بوده و درباره مطالب قرآنی، اظهار نظرهایی کرده‌اند، گشوده است<ref>همان، صفحه بیست و سه</ref>.