نمایش مبدأ برای لحن العوام

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR75715J1.jpg
| عنوان = لحن العوام
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[زبیدی، محمد بن‌ حسن‌]] (نويسنده)
[[عبدالتواب، رمضان]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  ز2ل3 6167 PJ 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = مکتبة الخانجي
| مکان نشر = مصر - قاهره
| سال نشر = 1420ق - 2000م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE75715AUTOMATIONCODE
| چاپ = 2
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 75715
| کتابخوان همراه نور = 75715
| کد پدیدآور = 56333
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''لحن العوام'''، اثر [[زبیدی، محمد بن‌ حسن‌|ابوبکر محمد بن حسن بن مذحج زبیدی]] (316-379ق)، کتابی است پیرامون لحن عامه مردم اندلس و اشتباهات متداول در میان آنها در بیان کلمات و واژگان.

این کتاب، به اسامی دیگری چون «لحن العامة» یا «ما يلحن فيه عوام الأندلس» نیز نامیده شده است<ref>ر.ک: رضوان مساح و گروه زبان و ادبیات، ج21، ص265</ref>.

از جمله جنبه‌های اهمیت کتاب حاضر، این است که این اثر، اولین تألیف در زمینه لحن العامه (اشتباهات متداول در بیان کلمات) در اندلس بود و بسیارى از مؤلفان بعدى به آن استناد کرده‌اند. [[زبیدی، محمد بن‌ حسن‌|زبیدى]] از نیاز مردم اندلس به تألیف چنین کتابى آگاهى داشت. از نظر او، کتاب‌هاى لحن مشرق‌زمین نیاز مردم اندلس را برطرف نمى‌کرد؛ چراکه زبان عامى اندلس با زبان عامى مشرق‌زمین تفاوت داشت<ref>ر.ک: همان</ref>.

استقلال شخصیت علمى [[زبیدی، محمد بن‌ حسن‌|زبیدى]] در کتاب حاضر به‌خوبی آشکار است. او در این کتاب، لغوى دقیق و سخت‌گیرى است و فصیح‌ترین واژه را بیان کرده و صورت‌هاى دیگر آن را، حتى در صورت استفاده در لهجه‌هاى عربى، به‌عنوان لحن ذکر کرده است. او در بیشتر موارد، فقط به ذکر اشتباه بسنده نکرده، بلکه به واژه‌هاى مختلف، اشتقاق‌ها، مترادف‌ها، جمع‌ها، وزن‌ها و معانى دیگر هر کلمه اشاره کرده است. علاوه بر ذکر معناى کلمه تحریف‌شده، مثال‌ها را شرح داده و زبان عامى مشرق‌زمین و زبان عامى اندلس را باهم مقایسه کرده است. زبیدى برخلاف مؤلفان کتاب‌هاى پیشین لحن العامه که فقط صحیح و غلط بودن واژه‌ها را ذکر مى‌کردند، به مواردى همچون همانندى اصوات و نزدیکى آنها در مخرج یا صفت اشاره کرده است که علم زبان‌شناسى امروز نیز آن را تأیید مى‌کند. جنبه‌هاى مختلف زندگى اجتماعى در اندلس نیز در این کتاب به‌خوبی نمایان است<ref>ر.ک: همان</ref>.

روش و رویکرد [[زبیدی، محمد بن‌ حسن‌|زبیدی]] در نگارش کتاب، بدین صورت است که کلماتی را که عامه مردم اندلس، در آن اشتباه می‌کنند، تحت عباراتی چون «قال محمد» و «قال أبوبكر» مطرح نموده است. منظور او از عوام در این کتاب، توده مردم بی‌سواد نمی‌باشد، بلکه منظور او، طبقه تحصیل کرده و اهل فرهنگی است که به‌تبع گروه یادشده، زبانشان به خطا رفته است. [[زبیدی، محمد بن‌ حسن‌|زبیدی]] در تأیید گفته‌های خود و اثبات خطاهای مذکور، از شواهد قرآنی، احادیث نبوی(ص)، اقوال صحابه و تابعین، ابیات شعری و اقوال و نظریات اهل لغت استفاده کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص36</ref>.

مطالب کتاب به سه قسمت اصلی تقسیم شده است. در قسمت نخست، با عنوان «ما أفسدته العامة و ما وضعوه غير موضعه»، درباره تغییرات و تحولات اصوات و صیغ کلمات بحث شده و در قسمت دوم با عنوان «ما وضعته العامة في غير موضعه»، تطوراتی که در دلالت الفاظ حاصل شده بررسی گردیده و در قسمت سوم تحت عنوان «ما يوقعونه علی الشيء و قد يشركه فيه غيره» نیز از تطورات و تغییرات در دلالت کلمات بر معانی مورد نظر سخن به میان آمده است<ref>ر.ک: همان</ref>.