نمایش مبدأ برای قصص العلماء

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR22701J1.jpg
| عنوان = ‏قصص العلماء
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[تنکابنی، محمد بن سلیمان]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =   ‎‏/‎‏ت‎‏9‎‏ق‎‏6 55/2 BP 
| موضوع =شیعه - سرگذشت‌نامه - فقیهان - شیعه - مجتهدان و علما - سرگذشت‌نامه
|ناشر 
| ناشر = علميه اسلاميه
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 13سده
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE22701AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 22701
| کتابخوان همراه نور = 22701
| کد پدیدآور = 1251
| پس از = 
| پیش از = 
}}

'''قصص العلماء ''' اثر [[تنکابنی، محمد بن سلیمان|میرزا محمد تنکابنی]] (1234/1235- 1302ق)، زندگی‌نامه و احوال و آثار 155 نفر از علمای شیعه به زبان فارسی است که به گفته مؤلف، به‌ترتیب اجازات و ازمنه و اعصار، نام آنها را ذکر و شرح حالشان را بیان کرده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص 3</ref>

مؤلف، سبب نگارش کتاب را احیای نام و مقام و منزلت علمای شیعه می‌داند؛ چراکه برخلاف تذکره‌هایی که در وصف حال شعرا و یا حتی تاریخ نصاری و مجوس نوشته شده است، درباره شرح حال علمای شیعه، که در عصر غیبت ملجأ و مأوای شیعه محسوب می‌شوند، آثار اندکی نوشته شده است و اغلبشان مجهول مانده‌اند.<ref>همان، ص 2</ref>

اغلب علمایی که نامشان در این کتاب آمده از مشایخ اجازه و اصحاب تألیف قرن سوم تا اواخر قرن سیزدهم‌اند و بیش از شصت درصد آنان به دوره صفویه و پس از آن تعلق دارند. به‌علاوه، چنانچه [[تنکابنی، محمد بن سلیمان|تنکابنی]] اشاره کرده، شرح‌حال شمار زیادی از عالمان نیز به مناسبت ذکر شده است. [[تنکابنی، محمد بن سلیمان|تنکابنی]] چهارمین زندگی‌نامه را به معرفی تفصیلی خود و آثارش اختصاص داده است. وی در این کتاب علاوه بر شرح‌حال علما و بیان پاره‌ای نصایح و مواعظ در ضمن آنها، مناظرات و حکایاتی بدیع از دانشمندان نقل کرده و به شرح‌حال کسانی مانند [[سید علی‌محمد باب]] و شیخ [[احسائی، احمد بن زین‌الدین|احمد احسایی]] و نقد و رد آرای آنان پرداخته است. این کتاب به تعبیر مؤلف حاصل محفوظات، شنیده‌ها و تتبع پنجاه ساله اوست که در 1290ق در مدت سه ماه نوشته است. برخی از مطالب آن نیز با کتاب مختصر وی در همین زمینه به نام تذکرة‌العلماء مشترک است.<ref>سلمانی، پرویز، ص304؛ متن کتاب، ص453</ref>

وی در کنار اشاره اجمالی به زندگی‌نامه افراد، نام اساتید و شاگردان و آثار و حتی کرامات برخی از ایشان را آورده است. از جمله شخصیّت‌های مشهوری که وی شرح حال ایشان را در این کتاب ذکر کرده می‌توان به [[صاحب جواهر، محمدحسن|شیخ محمدحسن صاحب‌جواهر]]، [[کنی تهرانی، علی|ملاعلی کنی]]، [[نراقی، احمد بن محمدمهدی|ملا احمد]] و [[نراقی، مهدی بن ابی‌ذر|ملا محمّدمهدی نراقی]]، [[شفتی بیدآبادی، سید محمدباقر|سید محمّدباقر شفتی]]، [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|سید مهدی بحرالعلوم]]، [[کاشف‌الغطاء، جعفر بن خضر|شیخ جعفر کاشف‌الغطاء]]، [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقی]] و [[مجلسی، محمدباقر|محمدباقر مجلسی]]، [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شیخ بهایی]]، [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]] و [[شهید ثانی، زین‌الدین بن علی|ثانی]]، [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|آقا حسین خوانساری،]] [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلی سینا]]، [[ابن طاووس، علی بن موسی|سید بن طاووس]]، [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقّق کرکی]]، [[کلینی، محمد بن یعقوب|کلینی]]، [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]]، [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سید رضی]] و [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سید مرتضی علم‌الهدی]]، [[طوسی، محمد بن حسن|خواجه نصیرالدّین طوسی]]، [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]]، [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|فیض کاشانی]]، [[طبرسی، فضل بن حسن|شیخ طبرسی]]، [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّی]]، [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشی]] و [[کشی، محمد بن عمر|کشّی]] اشاره کرد.