نمایش مبدأ برای قرآن در مثنوی (جلد 1) : مدخل

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NURقرآن در مثنوی،مدخلJ1.jpg
| عنوان = قرآن در مثنوی
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[میرزا محمد، علیرضا]] (نویسنده)
|زبان 
| زبان =
| کد کنگره =‏PIR۵۳۰۱/م۸۸/ق۴
| موضوع = مولوی، جلال‌ الدین‌ محمد بن‌ محمد، ۶۰۴ - ۶۷۲ق‌. -- معلوما‌ت‌ -- قرآن‌,مولوی، جلال‌ الدین‌ محمد بن‌ محمد، ۶۰۴ - ۶۷۲ق‌. مثنوی -- قرآن‌,قرن‌ ۷ ق‌ شعر فا‌رسی‌,قرآن‌ در ادبیا‌ت‌ فا‌رسی‌
|ناشر 
| ناشر = پژوهشگاه علوم انسانی و فرهنگی 
| مکان نشر =تهران
| سال نشر =1386 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE.....AUTOMATIONCODE
| چاپ =اول
| شابک =
| تعداد جلد =
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''قرآن در مثنوی''' تألیف [[میرزا محمد، علیرضا|علیرضا میرزا محمد]]؛ این کتاب، به عنوان مدخل مقدمه‌ای است برای یک پژوهش بزرگ و در حال انجام، با عنوان «قرآن در [[مثنوی معنوی|مثنوی]]». در اين اثر جزئیات و ویژگی‌های آن پژوهش را به تفصیل شرح و توضیح داده است. در این تحقیق که انواع و اشکال مختلف تأثیرات قرآن بر [[مثنوی معنوی|مثنوی]] مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ تاکنون دو جلد آن- جلد اول به عنوان مقدمه و جلد دوم، شامل بررسی آیات دفتر اول [[مثنوی معنوی|مثنوی]]- تدوین و منتشر شده است.

کتاب حاضر شامل مقدمه و سه بخش است.

در مقدمه غرض و روش پژوهش، پیشینه، منابع و مآخذ آن را بیان می‌کند.

در بخش نخست، در بیست صفحه، با عنوان شناخت [[مثنوی معنوی|مثنوی]] و [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]]، نکته‌های بسیار زیبا و ادیبانه‌ای را به صورت کلمات قصار در وصف و معرفی [[مثنوی معنوی|مثنوی]] و [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] بیان کرده است.

در بخش دوم، در مقاله‌ای با عنوان انعکاس قرآن در شعر فارسی از آغاز تا روزگار [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]]، این موضوع را به تفصیل مورد تحقیق و بررسی قرار داده و نشان می‌دهد که انعکاس آیات قرآن، در اولین شعرهای فارسی کاملاً مشهود است و در دورۀ غزنویان اين امر قوّت می‌گیرد و سپس در عصر [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] توسط ایشان به اوج خود می‌رسد.

در بخش سوم که متن اصلی کتاب محسوب می‌شود، سبک و اسلوب [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] در اقتباس از قرآن را مورد پژوهش قرار داده و نتایج آن را در بخش‌های مختلف و به تربیب ذیل گزارش کرده است: نگارنده می‌نویسد واژۀ مقدس قرآن، چهل بار و مترادفات آن به کرّات در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] آمده‌است و به عنوان مثال، برای هر مورد، یک آیه و بیتی را که آیه در آن انعکاس یافته؛ ذکر می‌کند؛ در ادامه، انعکاس نام سوره‌ها در مثنوی و نام آیه و حروف مقطّعه و مفردات لغات قرآن و الفاظ جمع و افعال قرآن، مانند کرّمنا و اعطینا و مانند اینها را و همچنین مصطلحات ویژۀ قرآنی و اعلام به کار رفته در قرآن را که در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] بازتاب یافته، بررسی کرده و از هر یک نمونه‌هایی را استخراج و فهرست وار ذکر می‌کند. آنگاه، ترکیبات اضافی و ترکیبات وصفی قرآن در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] را نیز با ذکر نمونه‌هایی توضیح می‌دهد.

ترکیبات خود ساختۀ برگرفته از قرآن، کنایات خود ساختۀ برگرفته از قرآن و تعبیرات برگرفته از قرآن و برگردانیده به فارسی و مانند اینها را به طور مبسوط تحقیق نموده و هر یک را با مثال‌هایی از قرآن و [[مثنوی معنوی|مثنوی]] بیان می‌کند. شرح تمثیلات قرآن در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] و امثال سائره در قرآن و جملات کوتاه قرآن که در مثنوی انعکاس یافته از موارد دیگر این پژوهش است. از تضمین آیۀ کامل در مثنوی، تضمین بخشی از آیه و یا عبارات قرآنی موزون در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] نیز نمونه‌هایی را ذکر می‌کند. اقتباس لفظی از آیه یا بخشی از آن در [[مثنوی معنوی|مثنوی]]، اقتباس از چند آیه در یک یا دو بیت، اقتباس از دو آیه در یک بیت، اقتباس از یک آیه در چند بیت و اقتباس از آیات یک سوره، از ابعاد و مباحث دیگر این تحقیق است که از هرکدام نمونه‌ای را به عنوان شاهد آورده است. اشاره‌های مثنوی به مضمون آیات و ترجمه‌های مثنوی از آیات، و آیات پُرکاربرد در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] از مطالب پایانی اين تحقیق می‌باشد.

قابل ذکر است که مقصود نگارنده از بیان گزارش این مطالب، این است که بازتاب قرآن در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] بسیارگسترده و عمیق است و به همین گستردگی توسط وی مورد بررسی قرارگرفته و نتایج آن به تفصیل در مجلدات بعدی این کتاب چاپ و عرضه خواهد شد. درآخر کتاب، علاوه بر فهرست منابع، فهرست راهنما، مانند فهرست آیات، احادیث اشعار، اعلام، اشخاص، اماکن، جماعات، اقوام، آثار و اصطلاحات درج شده است.<ref> ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص356-357</ref>