نمایش مبدأ برای قاعدة لا ضرر (نائینی)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR115523J1.jpg
| عنوان = قاعدة لا ضرر(نایینی، محمدحسین)
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[نایینی، محمدحسین]] (نويسنده)
[[خوانساری نجفی، موسی]] (مقرر)
[[احمدی فقیه، محمد حسن]] (محقق)
[[احمدی فقیه، محمد حسن]] (مقدمه‌نويس)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره = 
| موضوع =قاعده لا ضرر - فقه - قواعد
|ناشر 
| ناشر = دارالمقا‌صد الحسنه‌ ** کانون پژوهش
| مکان نشر = ایران - اصفهان
| سال نشر = 1421ق
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE115523AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 115523
| کتابخوان همراه نور = 115523
| کد پدیدآور = 9
| پس از = 
| پیش از = 
}}
{{کاربردهای دیگر|قاعده لا ضرر (ابهام‌زدایی)}}
'''قاعدة لاضرر'''، مجموعه مباحث مطرح‌شده در درس خارج فقه [[نائینی، محمدحسین|آیت‌الله میرزا محمدحسین غروی نائینی]] است که به قلم [[خوانساری نجفی، موسی|آیت‌الله موسی نجفی خوانساری]]، نگاشته شده و با تحقیق [[احمدی فقیه، محمدحسن|آیت‌الله میرزا محمدحسن احمدی فقیه]]، منتشر گردیده است.

«قاعده لاضرر»، از جمله قواعد معروف و مشهور فقهی در میان فقهاست و برخی از ایشان، در عصر اخیر، مباحث فراوانی پیرامون آن انجام داده و آثار و تحریرات کاملی درباره آن، در اختیار جامعه علمی گذاشته و برخی از علما، مباحث و نظرات اساتید خود در رابطه با آن را به شیوه‌ای برتر، تقریر و بازنویسی نموده‌اند. این قاعده مورد بحث در کتب فقها، برگرفته از فرمایش پیامبر(ص) است که فرمودند: «لا ضرر و لا ضرار» که البته ممکن است مضمون آن را از نص برخی از آیات قرآن کریم که بر این قاعده، دلالت دارند نیز استفاده نمود؛ مانند آیه 282 سوره مبارکه بقره: «وَ لَا يضَارَّ كاتِبٌ وَ لَا شَهِيدٌ ۚ وَ إِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكمْ» (و نبایست به نویسنده و گواه ضرری رسد (و بی‌اجر مانند) و اگر چنین کنید نافرمانی کرده‌اید)<ref>ر.ک: مقدمه، ص10</ref>.

نویسنده در ابتدای کتاب، نخست به تعریف این قاعده پرداخته و سپس، ضمن بررسی احتمالات موجود در آیه فوق، حدیث شریف پیامبر(ص) درباره این قاعده را از جهات مختلف، مورد بحث و بررسی قرار داده است. وی معتقد است در این آیه، دو احتمال وجود دارد:
# نخست اینکه لفظ «يضار»، فعل معلوم بوده و اصل آن، «يضارر» به کسر راء باشد. بنا بر این احتمال، نهی واردشده در آیه، متوجه «الكاتب» و «الشهيد» بوده و بدین معناست که هریک از این دو نفر، از ضرر وارد کردن به صاحب حقی که طالب کتابت و شهادت است، نهی شده‌اند.
# احتمال دوم، آن است که لفظ «لا يضار»، فعل مجهل بوده و اصل آن، «یضارر» به فتح راء باشد. بنا بر این احتمال، صاحب حق، از ضرر رساندن به کاتب و شاهد، منع شده است <ref>ر.ک: مقدمه، ص10-13</ref>.

جهات و وجوه مختلفی که حدیث پیامبر(ص) پیرامون قاعده لاضرر، بر اساس آنها، بررسی شده است، عبارتند از: تشخیص متن حدیث<ref>ر.ک: متن کتاب، ص37</ref>، موقعیت صدور آن<ref>ر.ک: همان، ص64</ref> و فقه الحدیث<ref>ر.ک: همان، ص88</ref>.