نمایش مبدأ برای فرهنگ اجتماعی عصر مولانا

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NURفرهنگ اجتماعی عصر مولاناJ1.jpg
| عنوان =فرهنگ اجتماعی عصر مولانا
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[مباشری، محبوبه]] (نویسنده)
|زبان 
| زبان =
| کد کنگره =‏PIR۵۲۹۷/م۲،ف۴ 
| موضوع =مولوی، جلال‌الدین‌ محمدبن‌ محمد، ۶۰۴ - ۶۷۲ق‌ . شمس‌ تبریزی-- فهرست‌ مطا‌لب‌,فرهنگ‌ عا‌مه‌-- ایران‌-- قرن‌ ۷ق‌. -- جنبه‌ها‌ی جا‌معه‌شنا‌ختی‌,ایران‌ -- آداب‌ و رسوم‌ و زندگی‌ اجتما‌عی‌ -- قرن‌ ۷ ق‌
|ناشر 
| ناشر =انتشارات صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران(سروش) 
| مکان نشر =تهران
| سال نشر =1389 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE.....AUTOMATIONCODE
| چاپ =اول
| شابک =
| تعداد جلد =
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''فرهنگ اجتماعی عصر مولانا''' تألیف [[مباشری، محبوبه|محبوبه مباشری]]؛ این کتاب، با تحقیق گسترده و جامع کوشیده است سنت‌ها، آداب، عقاید، عادات، مصطلحات، رسوم، و ضرب‌المثل‌هایی که نشان دهندۀ اوضاع، احوال و واقعیات روزگار عصر [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]]<nowiki/>ست از خلال اشعار [[کلیات شمس تبریزی|دیوان شمس]] و دیگر آثار [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] استخراج کرده و در چند باب به ترتیب الفبا مرتب نماید. روش کار در این فرهنگ بدین گونه است که ابتدا بیت و یا ابیاتی از غزلیات که در آن‌ها به سنّت یا حادثه و واقعه‌ای تاریخی و اجتماعی اشاره‌ای رفته؛ مجموعاً تحت یک عنوان خاص ذکر شده است و پس از بیان توضیحات لازم دربارۀ آن سنّت یا حادثه، شواهد مثالی در همان مورد از [[مثنوی معنوی|مثنوی]] و دیگر آثار منظوم و منثور [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]]، [[شمس تبریزی، محمد|شمس تبریزی]]، [[سلطان‌ولد، محمد بن محمد|سلطان ولد]] و یا بها،ولد نقل شده است. همچنین گاه در جهت تأیید آن موارد از دیگر شاعران معاصر [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]]، چون [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و [[سیف‌الدین فرغانی|سیف‌الدّین فرغانی]] و در پاره‌ای موارد از شعرای نزدیک به عصر [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] - که وی تحت تأثیر افکار و عقاید آنان بوده - چون [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] و [[سنایی، مجدود بن آدم|سنایی]] شواهدی ذکر شده است.

نگارنده یادآور شده که روش وی در این کتاب اتخاذ موضعی توصیفی است نه معیاری. یعنی هدف این نبوده که اصول و معیارهایی برای شناخت اوضاع و شرایط اجتماعی انتخاب و تبلیغ شود که آنان را بتوان برای شناخت شرایط و اوضاع اجتماعی هر دوره و در هر اثر ادبی به کار گرفت. به عبارت دیگر در این کتاب به توصیف شرایط و مناسبات و واقعیات اجتماعی قرن هفتم از خلال اشعار غزلیات [[کلیات شمس تبریزی|دیوان شمس]] پرداخته شده و غرض به دست دادن معیاری که ملاک و میزانی جهت تعیین ارزش پسندیده و مطلوب یا نامطلوب آن اوضاع باشد، نیست.

این پژوهش، یک مقدمه و پنج بخش دارد.

در مقدمه، دربارۀ هنر و ارتباط آن با جامعه به عنوان خاستگاه واقعی آن، ارتباط شعر با
تاریخ و جامعه‌شناسی، سخن می‌گوید و سرانجام انگیزۀ خود را از نتخاب دیوان کییر برای انجام اين تحقیق توضیح می‌دهد.

بخش اول، تحت عنوان اعتقادات، شامل موضوعاتی چون آداب و اصطلاحات فقهی و مذهبی؛ اندیشه‌ها، عقاید و فرقه‌های مذهبی؛ تصوف، صوفیان، آداب پوشش؛ باورها و عقاید عامّه؛ پيامبران و بعضی اشارات و اعتقادات در باب آن‌هاست.

در بخش دوم، با عنوان فرهنگ عامّه؛ آداب، رسوم و سنّت‌های اجتماعی؛ بیماری‌ها، داروها، شیوۀ درمان و طب رایج؛ اصطلاحات اداری و حکومتی؛ پوشاک، خوراک، مشاغل و ابزار آن؛ و... مورد بررسی قرار گرفته است.

بخش سوم، شامل موضوعات پراکنده‌ای است؛ مانند انواع پرندگان، حیوانات؛ انواع درخت، گل، گیاه؛ زر، سیم؛ سنگ‌ها، احجار کریمه؛ ابزار و وسایل جنگی، وسایل خانه، ابزار و وسایل زراعت و غیر اينها.

بخش چهارم، در مورد زبان است و به بررسی لغات برساختۀ مولانا با استفاده از پیشوندها و
پسوندها؛ افعال تاریخی(مترو ک) و برساختۀ [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]]، لغات ترکی و ترکی مغولی، لغات و واژه‌های یونانی اختصاص دارد.

بخش پنجم، به بررسی ضرب‌المثل‌های رایج پرداخته است.

در پایان شصت اثر به عنوان منابع و مآخذ، فهرست شده است.<ref> ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص346-348</ref>