نمایش مبدأ برای فتح الباري شرح صحیح البخاري

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR85848J1.jpg
| عنوان = فتح الباري شرح صحیح البخاري
| عنوان‌های دیگر = صحیح بخاری. شرح
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد]] (نويسنده)
[[بخاری، محمد بن اسماعیل]] (نويسنده)
[[عبد المقصود، محمود بن شعبان]] (محقق)
[[شا‌فعی‌، مجدی عبدالخا‌لق‌]] (محقق)
[[قاضی، ابراهیم اسماعیل]] (محقق)
[[مرسی، سید بن عزت]] (محقق)
[[منقوش، محمد عوض]] (محقق)
[[مصراتي، صلاح بن سالم]] (محقق)
[[همام، علاء بن مصطفی]] (محقق)
[[شافعی، صبری بن عبدالخالق]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /ب3 ج2033 119 BP 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = 
| مکان نشر = 
| سال نشر = 1417ق - 1996م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE85848AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 10
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 85848
| کتابخوان همراه نور = 85848
| کد پدیدآور = 493
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''فتح الباري شرح صحیح البخاري'''، نوشته [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|زین‌الدین ابوالفرج بن رجب حنبلی]] (795-736ق)، از محدثان بزرگ سده هشتم اهل سنت، شرحی بر کتاب [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]] است که اهل سنت آن را صحیح‌ترین منبع روایی و تالی تِلو قرآن می‌انگارند. این شرح که در ده جلد عرضه شده، تا «كتاب الجنائز» را در بر دارد و همه 7563 روایت [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]] را پوشش نداده است.

گروهی از محققان اهل سنت به نام‌های [[عبد المقصود، محمود بن شعبان|محمود بن شعبان بن عبدالمقصود]]، [[قاضی، ابراهیم اسماعیل|ابراهیم بن اسماعیل قاضی]]، [[منقوش، محمد عوض|محمد بن عوض منقوش]]، علاء بن مصطفی بن همام، مجدی بن عبدالخالد شافعی، سید بن عزت مرسی، صلاح بن سالم مصراتی، صیری بن عبدالخالد شافعی، این اثر را تحقیق کرده‌اند.

آنان در آغاز، شرحی از زندگی، حالات و آثار [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] نگاشته‌اند<ref>ر.ک: مقدمه محققان، ج1، ص36-11</ref>‏، سپس بحثی را درباره منسوب بودن فتح الباري به [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] و نام کتاب ارائه داده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص41-37</ref>‏.

محققان برای ارائه این نسخه، به هشت نسخه خطی در جغرافیای حجاز، شام و مصر تکیه کرده‌اند که در میان آن‌ها، کتابخانه «ظاهریه» در شام با پنج نسخه، نقش پررنگی داشته است و پس از آن، دو نسخه از حجاز و یک نسخه از مصر جای دارند. آنان از کاستی‌ها و امتیازهای هرکدام از این نسخه‌ها و چگونگی بهر‌ه‌مندی از آن‌ها به‌تفصیل سخن گفته‌ و نمونه‌هایی از نسخه‌های خطی را به‌همراه جدول‌هایی نیز از تفاوت‌ها و مشترکاتشان به نمایش گذارده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص42-145</ref>.

محققان شیوه تحقیقشان را این‌گونه توضیح داده‌اند: ما هیچ‌یک از هشت نسخه را اصل قرار نداده‌ایم؛ چراکه هرکدامشان از کاستی‌ها و امتیازهای ویژه‌ای برخوردارند؛ متن را به شیوه امروزی نگارش کرده‌ایم؛ هر واژه یا عبارتی را که درست به نظر رسیده است، در متن آورده و اختلاف نسخه‌ها را در پاورقی گنجانده‌ایم؛ ما در ثبت تمام نکته‌های مندرج در نصوص این نسخه‌ها کوتاهی و فروگذاری نکرده‌ایم.

ما حدیث‌های درست کتاب را شماره‌گذاری نموده و در این کار به تلاش استاد [[عبدالباقی، محمد فؤاد|محمد فؤاد عبدالباقی]] در کتاب «فتح الباري» اثر ابن حجر عسقلانی اعتماد کرده‌ایم؛ چراکه در کار وی نکته جاافتاده و نادیده نبوده و دسترسی به حدیث‌ها در آن آسان است. این شماره‌گذاری، برخی حدیث‌هایی را نیز که او بُرش زده و بر هر تکه‌ای از آن‌ها شماره‌‌ای زده است، در بر می‌گیرد. اما حدیث‌هایی را هرچند اندک، که خود [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] بر متن افزوده است، بر آن‌ها شماره تکراری زده‌ایم. در شماره‌گذاری باب‌ها نیز از کار استاد عبدالباقی و [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] پیروی کرده‌ایم.

برخی حدیث‌های کتاب صحیح بخاری در نسخه‌هایی که در دست ما است، موجود نیست و یا اینکه [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] به آن‌ها دسترسی نیافته است؛ ازاین‌رو، ما برای نشان ‌دادن این حدیث‌ها، با واژه «فتح» - که همان کتاب فتح الباريِ ابن حجر است - ‌اشاره کرده‌ایم. متن صحیح بخاری نیز با نسخه «سلطانیه» از سلطان عبدالحمید - که ما آن را «یونینیه» نامیده‌ایم - ‌مقابله شده است. در این کار، به واژه‌های «أخبرنا» و «ثنا» در جایی که اختلاف مؤثری را میان نسخه «یونینیه» و نسخه‌های خطی ما نشان می‌دهد، در متن و پاورقی اشاره کرده‌ایم.

حدیث‌ها و آثار را به مصدرهایی که مصنف ذکر کرده، ارجاع داده‌ایم و موردی را که با نظر ابن حجر اختلاف دارد، در پاورقی متذکر شده‌ایم. گاهی، مطلبی را [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] از برخی مصدرها نقل کرده است، ولی به دست ما نرسیده و یا دیگر موجود نیست؛ بنابراین، ما بر روی اِسناد آن‌ها با تکیه بر طبقات حدیث پژوهش نموده و راویانش را به دست آورده‌ایم و در احادیثی که به نتیجه درستی نرسیده‌ایم، نتیجه را گزارش داده‌ایم. در مجموع، به اِسناد سخن کسانی غیر از صحابه و نیز نقل قول‌های فقهی، جز در مواردی اندک نپرداخته‌ایم. همچنین، به درستی و یا ناراستی حدیث‌ها کار نداشته‌ایم. البته، گاهی با تکیه بر کتاب‌های فقهی و تاریخی به این کار دست زده‌ایم.

ما فهرست‌هایی از آیه‌ها، حدیث‌ها، آثار صحابه، گفته‌های ابن رجب، کتاب‌های کمیاب و یا ناپیدا و کتاب‌های چاپی که کاستی‌هایی دارند و گفته‌های [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] در سماعات را در جلد دهم تنظیم کرده‌ایم<ref>ر.ک: همان، ص150-147</ref>‏.