نمایش مبدأ برای عرشيه

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR01849J1.jpg
| عنوان =عرشیه
| عنوان‌های دیگر =الحکمه العرشيه. فارسی - عربی 
| پدیدآوران = 
[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم]] (نویسنده)

[[آهنی، غلامحسین]] (مترجم)

[[آهنی، غلامحسین]] (مصحح)
| زبان = عربی  - فارسی  
| کد کنگره =‏BBR‎‏ ‎‏1080‎‏ ‎‏/‎‏آ‎‏3‎‏ ‎‏1361
| موضوع = فلسفه اسلامي

خداشناسي

معاد
| ناشر = دانشکده ادبيات و علوم انساني 
| مکان نشر =ايران - اصفهان 
| سال نشر = 1341ش.  

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01849AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ يکم  
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01849
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =00698-10198
| پس از =
| پیش از =
}}

'''عرشیه'''، ترجمه فارسی «[[العرشية]]» [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]]، به قلم [[آهنی، غلامحسین|غلامحسین آهنی]] است. این کتاب در موضوع مبدأ و معاد است. 

گویا عرشیه آخرین اثری است که از حکیم [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] (متوفی 1050) به‌جا مانده است. [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرا]] در این کتاب فقط به ذکر نکات و دقایق پرداخته، روی سخنش با ذهن‌های وقّاد و جان‌های روشن و اندیشه‌های باریک است؛ ازاین‌‌روی برهان مسائل و نظرات خود را به کتب مفصلی که نگاشته است، حواله می‌دهد. وی در مقدمه کتاب می‌گوید: در این رساله برخی از مسائل الهی و نشانه‌های پاک آسمانی که پروردگار گیتی از جهان روشن بر دلم فراز آورد و مرا بدان روشنایی بخشید، بیاوردم؛ مسائلی که دست اندیشه جمهور بدان‌ها نرسیده و گوهرهای درخشانی که در خزینه‌های افکار هیچ‌یک از فیلسوفان مشهور و خردمندان معروف یافته نشده است.

وی این کتاب را بر دو مشرق بنیاد گذارده؛ نخستین مشرق درباره مبدأ و دوم درباره معاد است. در مشرق اول، از اثبات نخستین هستی و گوهر ذات بسیط که درخشان‌ترین گوهرهاست و تفصیل صفات و اسما و آیات، سخن می‌راند و در مشرق دوم، از شناخت نفس و مقامات و درجات ذاتی و اطوار گوناگون جان و نیروهای درونی و برونی که بدان تخصیص یافته، بحث می‌کند. سپس در پژوهش معاد و چگونگی حشر اجساد و معنی مرگ و قبر و قیامت و صراط و نشر کتب و عرض و حساب و میزان و بهشت و دوزخ و اعراف و طوبی و تجسم اعمال پایه اندیشه را بر جای بلند استوار می‌سازد. این کتاب هم از لحاظ اشتمال آن بر امهات مطالب فلسفی و هم از لحاظ اینکه ظاهرا و به‌ظن غالب، آخر اثر صدرا است و بر وجه وجازت نگاشته شده و تمام دقایق و رقایق علمی را با نهایت استادی در بر دارد، از ارزنده‌ترین آثار حکیم شهیر بشمار می‌آید<ref>ر.ک: مقدمه مترجم، صفحات الف و ب</ref>.

مترجم درباره ترجمه می‌نویسد: نگارنده در ترجمه این کتاب کوشید تا معنی را به‌صورت فصیح و روشن درآرد؛ ازاین‌روی به ترجمه تحت‌اللفظی بسنده نکرد و برای توضیح عبارات پیچیده نیز از اشعار پارسی و تازی مدد جست و به توضیح و تفسیر پرداخت. اشعار پارسی بیشتر از [[ناصر خسرو|ناصر بن خسرو قبادیانی]] و اشعار تازی از منظومه سبزواری گزیده گردید.

لفظ «ض» در زیر صفحات متن عربی، علامت اختصاری نسخه متعلق به جناب آقای ضیاء نور است. نسخه ایشان از متن و شرح شیخ [[احسائی، احمد بن زین‌الدین|احمد احسایی]]، تألیف و تلفیق یافته و در سنه 1279 چاپ شده است. لفظ «ک» علامت اختصاری نسخه خطی متعلق به ورثه مرحوم حجت‌الاسلام حاج شیخ [[محمدعلی کرمانی]] است که به‌وسیله آقای مصلح‌الدین مهدوی در اختیار نگارنده گذارده شد. این نسخه در سال 1235 نوشته شده است. نسخه‌ای که در متن قرار داده شده متعلق به خود نگارنده است که در سال 1315 نوشته شده و از لحاظ اشتمال بر متن مشاعر و عرشیه و حواشی و تعلیقات و شروح، به‌ویژه شرح [[واحدالعین اصفهانی، اسماعیل|ملا اسماعیل سمیع اصفهانی]] بر عرشیه، اهمیت فراوانی دارد<ref>ر.ک: همان، صفحه ز</ref>.

مترجم در پایان مقدمه‌اش، از دکتر [[فاروقی، عباس|عباس فاروقی]] ریاست دانشکده ادبیات اصفهان به دلیل تشویق مداوم ایشان بر ترجمه کتاب و تهیه منابع و مآخذ و... و همچنین از بدرالدین کتابی، تشکر کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحه ح</ref>.