نمایش مبدأ برای عرائس البيان في حقائق القرآن

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR11064J1.jpg
| عنوان =عرائس البیان في حقائق القرآن
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر]] (نویسنده)

[[مزیدی، احمد فرید]] (محقق)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏100‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏9‎‏ع‎‏8
| موضوع =
تفاسیر عرفانی - قرن 6ق.
| ناشر = 
دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
| مکان نشر =بیروت - لبنان
| سال نشر = 2008 م

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11064AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =3
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11064
| کتابخوان همراه نور =11064
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
 
'''عرائس البيان في حقائق القرآن''' اثر [[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر|صدرالدين روزبهان بن أبى نصر بقلى]] (م606ق)، تفسيرى است عرفانى بر طريقه اهل تصوّف كه شيخ روزبهان به زبان عربى آن را نوشته است.

البته اين نام در تمام نسخ يك‌سان نبوده و با اندكى اختلاف به كار رفته است:

1-عرائس البيان في تفسير حقائق القرآن، 2- عرائس البيان في معاني القرآن، 3- عرائس البيان في حقائق البيان<ref>قنبرى، بخشعلى، ص45</ref> و در برخى متون تاريخى از اين تفسير با عنوان «تفسير عرائس» نام برده شده است.

عرائس البيان، قديمى‌ترين تفسيرعرفانى براى قرآن است كه مطابق عقايد صوفيان و مبتنى بر تأويل‌هاى ايشان مى‌باشد.

اين تفسير، به لحاظ تاريخى اهميت دارد؛ چرا كه اين اثر به دنبال ظهور تفاسيرى چون لطايف الإشارات قشيرى كه از اركان مهم تفسير عرفانى محسوب مى‌شود و نيز در امتداد حركت [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]] در عرفان، ظهور مى‌يابد.

در عرائس البيان، نوعى پيوستگى بين ميراث عرفانى گذشته و آثار صوفيانه بعدى، ملاحظه مى‌كنيم. [[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر|روزبهان بقلى]] در تفسير خود اقوال و نظريات مشايخ عرفان را تا زمان خود جمع و ضبط كرده است و اين خود خدمتى بس بزرگ است. به بيان ديگر مى‌توان گفت اين تفسير در حكم نوعى دايرةالمعارف اقوال عرفانى مشايخ اين مكتب است<ref>قاسم‌پور، محسن، ص89</ref>

در يك نگاه كلى تفسير عرائس‌البيان، تفسيرى است بر مذاق صوفيان و در تأييد مكتب عرفانى او. از اين نظر تأويلات او متكلفانه و بعيد است و با تأويل در معناى معهود قرآنى آن -كه اجتناب‌ناپذير است- به كلى متفاوت است. خواننده عرائس البيان قبل از آن‌كه بتواند از آن استفاده تفسيرى ببرد، بايد با اصطلاحات عرفانى، ادبيات استعارى و بيش از حدّ انتزاعى او و تجارب عرفانى روزبهان آشنايى داشته باشد<ref>همان، ص94</ref>