نمایش مبدأ برای طوطی‌نامه

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR10256J1.jpg
| عنوان =طوطي نامه
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[نخشبي، ضياء الدين]] (نویسنده)
[[مجتبایی، فتح‌الله]] (مصحح)
[[آريا، غلام علي]] (مصحح)
|زبان 
| زبان = فارسی
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏ط‎‏9 / 5625 ‏PIR‎‏ 
| موضوع = نثر فارسی - قرن 8ق.

|ناشر 
| ناشر = منوچهري 
| مکان نشر =ايران - تهران 
| سال نشر = 1372ش.

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10256AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ  يکم  
| شابک =
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
 
'''طوطی‌نامه''' اثر [[نخشبي، ضياء الدين|ضیاالدین نخشبی]]، عارف و نویسنده قرن هشتم هجری، مجموعه‌ای است از 52 داستان فارسی که با تصحیح و تعلیقات [[مجتبایی، فتح‌الله|فتح‌الله مجتبایی]] و [[آريا، غلام علي|غلامعلی آریا]] منتشر شده است.

این کتاب از مجموعه‌های معروف داستان‌های مختلف به زبان فارسی است که ما با روایت‌های دیگری از آن به نام‌های «چهل طوطی» و «جواهر الاسمار» آشنایی داریم. این مجموعه اصل هندی دارد و به زبان سنسکریت «شوکه سپتتی»، یا «هفتاد طوطی» نامیده می‌شود و چهارچوب اصلی آن در حقیقت روایتی است از یکی از «جائکه»های بودایی که در «سندبادنامه» و در «کارنامه رومیان» نیز دیده می‌شود. سازنده این مجموعه که نه نامش را می‌دانیم و نه روزگارش را، در این چهارچوب اصلی، تغییراتی داده و داستان‌ها و افسانه‌های گردآورده خود را که اساس اغلب آنها بر فریبکاری زنان و فاسق‌بازی و نیرنگسازی آنان مبتنی است، در قالب آن ریخته است. از این داستان فعلا دو روایت به زبان سنسکریت در دست است و روایت مفصل‌تر آن که به دست برهمنی به نام چینتامنی بهته فراهم شده است، ظاهرا به صورت اصلی، نزدیکتر است<ref>مقدمه، صفحه نوزدهم</ref>.

چندسالی پس از تألیف «جواهر الاسمار»، نخشبی به تهذیب این مجموعه پرداخت و تحریر تازه‌ای از آن فراهم ساخت که به «طوطی‌نامه» معروف است. این «طوطی‌نامه» در حقیقت انتخابی است از «جواهر الاسمار»، به انشایی ساده‌تر و با بسیاری از داستان‌های اصلی کتاب و درج داستان‌های جدید از مآخذ دیگر، مخصوصا از «سندبادنامه» و از مجموعه موسوم به «بیست و پنج حکایت وتاله» که در هند مشهور است. چنانکه نخشبی در آغاز ترجمه و تحریر خود می‌گوید وی می‌خواسته که ترجمه اول را به صورتی درآورد که برای گروه بیشتری از عامه مردم قابل استفاده باشد و ازاین‌روی، عبارات آن را پیراسته‌تر و ساده‌تر کرده و داستان‌ها را با تعبیرات دلکش و ابیات مناسب، بیاراست و کار خود را در سال 730ق، به آخر رساند:

{{شعر}}
{{ب|''ز هجرت هفتصد و سی بود آن شب''|2=''که این افسانه‌ها کردم مرتب''}}
{{ب|''از این افسانه‌ها در خواب خوش خفت''|2=''ضیاء نخشبی کافسانه می‌گفت''<ref>همان، صفحه بیستم- بیست و یکم</ref>}}.
{{پایان شعر}}

طوطی‌نامه نخشبی در قرن 15 میلادی به زبان ترکی درآمد و بسیاری از داستان‌های آن از طریق ترجمه فارسی در مجموعه «اردشی بوردشی» مغولی داخل گردید<ref>همان، صفحه بیست و یکم</ref>.

فهرست محتوا در آغاز و فهرست‌های آیات، احادیث و اقوال بزرگان، اشعار فارسی، اشعار عربی، ضرب‌المثل‌های فارسی، ضرب‌المثل‌های عربی، معانی واژه‌ها و اصطلاحات و اعلام در پایان کتاب آمده است.