نمایش مبدأ برای ضياء النهار المجلي لغمام الأبصار في نصرة أهل السنة الفقراء الأخيار المفسر لما خفي من أحوالهم علی الأبرار

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR133435J1.jpg
| عنوان = ضياء النهار المجلي لغمام الأبصار في نصرة أهل السنة الفقراء الأخيار المفسر لما خفي من أحوالهم علی الأبرار
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن خجو، ابوالقاسم بن علی]] (نويسنده)

[[حکیمی، ازهام ]] (محقق)

[[بنحدو، مریم ]] (محقق)

[[زهری، خالد]] (مصحح)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  9ض23الف 288 BP 
| موضوع =تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14
|ناشر 
| ناشر = 
| مکان نشر = 
| سال نشر = 2023م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE133435AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 133435
| کتابخوان همراه نور = 133435
| کد پدیدآور = 106765
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''ضياء النهار'''، با نام کامل «ضياء النهار المجلي لغمام الأبصار في نصرة أهل السنة الفقراء الأخيار المفسر لما خفي من أحوالهم علی الأبرار»، تألیف [[ابن خجو، ابوالقاسم بن علی|ابوالقاسم بن علی بن خجّو حسانی]] (متوفی 956ق)، اثری در معرفی تصوف و رد بر مخالفان صوفیه است. کتاب با تحقیق [[حکیمی، ازهام|ازهام حکیمی]] و [[بنحدو، مریم|مریم بنحدّو]] و مقدمه [[زهری، خالد|خالد زهری]] منتشر شده است.

[[ابن خجو، ابوالقاسم بن علی|ابن خجّو]] در رد کسانی که با تفکرات صوفیه مخالف هستند، رساله‌ای با نام «غنيمة السلماني» نوشت، سپس آن را در رساله «ضياء النهار» مختصر نمود<ref>ر.ک: تصدیر، ص11</ref>.

این کتاب نمونه زنده‌ای از ردود و مناظراتی است که بین فقها و صوفیه رخ داده است؛ چراکه ابن خجو - که در زمان خودش صوفی بزرگ و فقیه مشهوری بوده – بر فقیه مغربی عبدالله بن موسی فاسی که سخت با تصوف مخالف بوده، ردیه نوشته است<ref>ر.ک: مقدمه زهری، ص5</ref>. [[ابن خجو، ابوالقاسم بن علی|ابن خجو]] یکی از فقهای صوفیه در مغرب الاقصی (مراکش) بوده است و کتاب ضياء النهار او از مهم‌ترین آثاری است که در تصوف و دفاع از صوفیه نوشته شده است؛ همان گونه که درطلیعه رساله به دلایل نگارش آن اشاره شده است. این رساله از اطلاع گسترده نویسنده آن از عرصه‌های معرفتی که در عصر او انتشار داشته، حکایت دارد؛ چراکه او از صوفیه به زبان یک فقیه مفتی سخن می‌گوید؛ همچنان‌که این رساله تصویر واضحی را از شخصیت متصوف در قرن دهم هجری در مغرب نشان می‌دهد که شخصیت ممتازی است که عمق تربیت صوفیه را برای اهل سنت و جماعت آشکار می‌کند<ref>ر.ک: مقدمه حکیمی، ص13-14</ref>.

«[[شرح الأنوار السَّنية في الكلمات السُّنية]]»، تألیف [[ابوالقاسم محمد بن ابراهیم قمارشی]] (از مشایخ قرن هشتم هجری) از جمله آثاری است که نویسنده از آن در تألیف ضياء النهار استفاده کرده است. این کتاب از جمله آثار نادری است که تنها یک نسخه خطی از آن در کتابخانه ابن یوسف در مراکش موجود است<ref>ر.ک: مقدمه زهری، ص7-8</ref>. وی همچنین از دیگر کتب تصوف، مانند إحياء علوم الدين غزالی، کتب حدیث و شروح آن مانند صحیح بخاری، کتب فقه و نوازل و آثار مختلف دیگری استفاده کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص33-34</ref>.

[[ابن خجو، ابوالقاسم بن علی|ابن خجو]] این رساله را در یک مقدمه و هجده فصل و یک خاتمه تألیف کرده است<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>. او در یکی از فصول کتاب از تفاوت بین متصوفه صدر اول سخن گفته که برخلاف متصوفه متأخر کراماتی از ایشان بروز می‌کرد که دلالت بر خصوصیت و تأیید طریقه ایشان بود<ref>ر.ک: متن کتاب، ص84</ref>.