نمایش مبدأ برای شرح ملحة الإعراب

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR24542J1.jpg
| عنوان = ‏شرح ملحة الإعراب
| عنوان‌های دیگر = ملحة الإعراب. شرح
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[حریری، قاسم بن علی]] (نويسنده)
[[هبود، برکات یوسف]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  ح 45 ش4 ۶۱۴۱ ‏PJA‎‏ 
| موضوع =شعر عربی - قرن 5ق. - تاریخ و نقد
|ناشر 
| ناشر = المکتبة العصرية
| مکان نشر = لبنان - بیروت ** لبنان - صیدا
| سال نشر = 1431ق - 2010م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE24542AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 9953-400-02-4
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 24542
| کتابخوان همراه نور = 24542
| کد پدیدآور = 3673
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''شرح ملحة الإعراب'''، نوشته [[حریری، قاسم بن علی|ابومحمد قاسم بن علی بن محمد حریری]] (446-‌516ق) ادیب، شاعر، لغت‌شناس و عالم به نحو است. وی از اهالی بصره، شافعی‌مذهب و صاحب کتاب «مقامات» مشهور است<ref>ر.ک: ضیف، شوقی، ج5، ص473؛ کحاله، عمر رضا، ج8، ص‌108</ref>. این اثر در موضوع ادبیات (نحو و صرف) است و [[هبود، برکات یوسف|برکات یوسف هبود]] آن را تحقیق کرده و بر مطالب آن تعلیقه زده است.

این کتاب، شرح منظومه «ملحة الإعراب» خود نویسنده است که مشتمل بر سیصدوهفتادوچهار بیت است و نویسنده آن را به درخواست دوست خود ابوالفتح هبةالله بن صاعد بن تلمیذ کاتب به نظم کشیده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص‌35</ref>. نویسنده در این اثر از رویکرد نحوی بصری تبعیت نموده است<ref>رک: همان، ص‌46</ref>. 

شیوه نویسنده در طرح مباحث بر چند ویژگی مهم استوار است:
# ‌طرح مطالب به شیوه واضح و روشن با الفاظ و عباراتی آسان و به‌دور از تعقید؛
# تمرکز بر موضوع مورد بحث و مطرح کردن مباحث آن به شکلی مختصر بدون ذکر نظرات اختلافی میان نحویان؛ چراکه کتاب جهت مبتدیان در فراگیری نحو تدوین شده است. بااین‌وجود گاهی به‌ضروت برخی از آراء و نظرات نحوی را ذکر کرده است؛
# ‌استشهاد به آیات، روایات و شعر در توضیح و تبیین مباحث کتاب. نویسنده دویست‌وپنج آیه از قرآن کریم را به‌عنوان شاهد در این اثر ذکر کرده و از اشعار عرب جاهلی و اسلامی در این راستا بهره گرفته است؛
# استفاده از روش آموزشی که در تمام ابواب کتاب جریان دارد؛
# ‌عرضه آراء نحوی و اشاره به رأی برتر و....<ref>رک: همان، 39-45</ref>.
ساختار کتاب در پنجاه‌ونه باب تنظیم شده و مشتمل بر مباحثی در نحو، صرف، اصوات و ضرورت‌های شعری است که به شکل مختصر و مفید است<ref>رک: همان، ص39</ref>. 

نویسنده، مطالب کتاب را نخست به موضوع نحو اختصاص داده و به مباحثی در خصوص کلام، اسم، فعل و حرف اشاره کرده است. وی سپس به موضوع صرف پرداخته و در مورد برخی از مسائل صرفی از جمله تصغیر، نسب، مد، وصل و قطع، مذکر و مؤنث و افعال مهموز سخن گفته است. نویسنده در ادامه به موضوع نحو بازگشته و به شرح و توضیح مطالبی درباره ادوات، نواصب افعال و کاربرد آنها و حروف جزم و انواع آن پرداخته است<ref>رک: همان، ص46</ref>.