نمایش مبدأ برای شرح مثنوی (حلبی)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR16364J1.jpg
| عنوان =شرح مثنوی 
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[مولوی، جلال‌الدین محمد]](نویسنده)
[[حلبی، علی‌اصغر]] (نویسنده)
|زبان 
| زبان =
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏ح‎‏8‎‏ش‎‏4 / 5301 ‏PIR‎‏ 
| موضوع =مولوی، جلال‌الدين محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی- نقد و تفسير
 شعر فارسی - قرن 7ق. - تاريخ و نقد
|ناشر 
| ناشر =زوار 
| مکان نشر =تهران
| سال نشر =1385 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE16364AUTOMATIONCODE
| چاپ =اول
| شابک =964-401-257-7
| تعداد جلد =
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
{{کاربردهای دیگر| مثنوی مولوی (ابهام‌زدایی)}} 
'''شرح مثنوی''' تألیف [[حلبی، علی‌اصغر|علی‌اصغر حلبی]]؛ این کتاب در پنج مجلد، شرح مبسوط لغات، اصطلاحات، تعبیرات و بررسی نکات ادبی و عرفانی دفتر اول [[مثنوی معنوی|مثنوی]] است. نگارنده با بیان مطالب و لطایف قرآنی، حدیثی، ادبی، عرفانی، کلامی و فلسفی با مهارت و استادی به تفسیر و تببین افکار و عبارات [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] پرداخته و مفاهیم دشوار مثنوی را به فراخور نیاز شرح و توضیح داده است. وی در اين تحقیق به منابع زیادی مراجعه داشته و در هر مقوله داد سخن داده و نکات دقیق و ظریفی ایراد نموده است که از فضل و گستردگی مطالعات و تحقیقات او حکایت دارد.

هر مجلد، با مقدمه‌ای آغاز می‌شود که در آن اطلاعات مفیدی دربارۀ زندگی، اندیشه، یاران و برخی معاصران [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] و بعضی فرقه‌های کلامی ارائه داده که در شناخت بهتر [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] مؤثر و کارساز است.

روش شارح، در هر مجلد، چنان است که پس از مقدمۀ مشروح دربارۀ برخی موضوعات مولوی‌شناسی، قسمتی از متن مثنوی را یکجا و در بخش اول کتاب ذکر می‌کند. بعد در بخش دوم، هر بیت یا چند بیت را جداجدا مجدداً ذکر کرده و به شرح لغات، توضیح نکات و تفسیر مفاهیم آن می‌پردازد.

نویسنده روی مفردات و لغات مشکل، خصوصاً کلمات عربی تأمل ویژه دارد و هر مورد را با استفاده از منابع و متون معتبر عربی، عرفانی و دیوان شعرای فارسی به دقت مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. گاه جنبه‌های صرفی و نحوی، مشتقات و نقش دستوری آن‌ها را نیز توضیح می‌دهد. همچنین برای معنای دقیق‌تر یک مطلب، مثال‌هایی از متن عربی [[الفتوحات المكية|فتوحات]] [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|ابن عربی]] و [[التعريفات|تعریفات جرجانی]]، بدون ترجمه، ذکر می‌کند. البته این روش، در مجلدات بعد تا حدودی اصلاح شده و عبارات بدون ترجمه کمتر دیده می‌شود. اما آیات قرآن، احادیث، عبارات کوتاه عربی همه جا به فارسی برگردانده شده است. مهم‌تر از همه اینکه واژه‌هایی که مانند نی، نیستان، فراق، اشتیاق، عشق، در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] نقش کلیدی دارد و کلید واژه محسوب می‌شود؛ معادل انگلیسی آن‌ها را هم در داخل پرانتز ذ کر نموده و این گونه موارد را البته با دقت و تفصیل بیشتری شرح می‌دهد.

در شرح و توضیح لغات و تعبیرات و تبیین و تفسیر مفاهیم ابیات از آثار [[قشیری، عبدالکریم بن هوازن|قشیری]]، [[هجویری، علی بن عثمان|هجویری]]، [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]]، [[ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله|ابن ابی‌الحدید]]، [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخررازی]]، [[راغب اصفهانی، حسین بن محمد|راغب اصفهانی]]، [[سنایی، مجدود بن آدم|سنایی]]، [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]]، [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] بهره گرفته؛ اما از قرآن، [[نهج‌‌البلاغة (صبحی صالح)|نهج‌البلاغه]]، آثار شخص [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]]، شرح‌های [[فروزانفر، بدیع‌الزمان|فروزانفر]]، [[نیکلسون، رینولد الین|نیکلسون]] و تألیفات [[ابن عربی، محمد بن عبدالله|ابن عربی]] خصوصاً [[الفتوحات المكية|فتوحات مکیه]] استفادۀ بیشتری برده است.