نمایش مبدأ برای شرح زبدة الحقایق

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR75118J1.jpg
| عنوان = شرح زبدة الحقایق
| عنوان‌های دیگر = تمهیدات. شرح ** شرح تمهیدات عین‌ القضا‌ت‌ همداني
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[عین‌القضاة، عبدالله بن محمد]] (نويسنده)
[[گیسودراز، محمد بن یوسف]] (شارح)
[[حسین، عطا]] (مصحح)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =BP ۲۸۲/۶۵‬/ع۹ز۲۰۲،گ۹‬     
| موضوع =عرفان, -- متون قدیمی تا قرن ۱۴,خداشناسی - متون قدیمی تا قرن‭۱۴ ‬
|ناشر 
| ناشر = بنگاه کتاب مشهد
| مکان نشر = هند - حیدرآباد
| سال نشر = 1364ق
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE75118AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 75118
| کتابخوان همراه نور = 75118
| کد پدیدآور = 802
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''شرح زبدة الحقایق المعروف به شرح تمهیدات'''، اثر [[گیسودراز، محمد بن یوسف|صدرالدین ابوالفتح سید محمد بن یوسف حسینی گیسودراز چشتی]] (متوفی 825ق)، شرحی است بر کتاب «زبدة الحقایق» [[عین‌القضات همدانی، عبدالله بن محمد|عبدالله بن محمد عین‌القضات همدانی]] (492- 525ق) که با تصحیح [[حسین، عطا|مولوی حافظ سید عطا حسین صاحب]]، منتشر شده است.

کتاب با مقدمه مصحح به زبان اردو، آغاز شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص1</ref>.

روال متن چاپی شرح [[گیسودراز، محمد بن یوسف|گیسودراز]] این‌گونه است که هر صفحه را به دو بخش تقسیم می‌کند. در بخش فوقانی اصل متن تمهیدات بی‌هیچ‌ کم‌ و کاستی نقل می‌گردد و در بخش زیرین صفحه به شرح همان سطرهایی که در بالا ذکر شده می‌پردازد<ref>ر.ک: اسدپور، رضا، ص56</ref>.

[[گیسودراز، محمد بن یوسف|گیسودراز]] در شرح خویش بیشتر به آیات و روایات و جملات صوفیان و اصطلاحات خاص‌ اهل‌ تصوف نظر‌ داشته و برای بیان مقصود به‌اقتضای مطلب از اشعاری نیز استفاده می‌کند. وی جملات تهمیدات را با‌ واژه «قوله» نقل کرده و سپس به شرح همان جمله‌های مورد نظر خویش‌ می‌پردازد‌<ref>ر.ک: همان</ref>.

ناگفته‌ نماند [[گیسودراز، محمد بن یوسف|گیسودراز]] در این اثر نیز مانند دیگر آثارش، از تاختن به [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] و اندیشه‌هایش در هر ‌‌فرصت‌، فروگذار نکرده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

برای آشنایی‌ بیشتر با نوع نگاه‌ و بیان‌ این عارف هندی که به‌شدت تحت تأثیر اندیشه‌های عرفانی عارفان ایرانی پیش از خود نظیر [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدوله سمنانی]] در مقابله با [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] است، بخشی از شرح تمهید ششم را‌ که به حقیقت و حالات عشق اختصاص دارد، از نظر خواهیم گذراند:

«تمهید اصل سادس، عشق است»:

«قوله: من عشق فعف ثم كتم فمات مات شهيدا: قاضی‌ این حدیث را هیئتی کرد، ابتلایی، گرفتاری خود را که در دام عشق است، بدان اشارت کرد و آنکه قاضی می‌گوید او بر من غالب است و من مغلوبم، چنان‌که صاحب سوانح‌ و لمعات‌ عشق می‌گویند و از او ذاتی معین موصوف به صفات کمال مراد می‌آرند و حسب آن بیانی می‌گویند. در لمعات دیده‌ای که عاشق و معشوق می‌گوید عشق غایت از ذاتی می‌کند که‌ ظهور‌ عاشق و معشوق از وی است. قاضی هم بر آن عشق را بنیاد نهاده است<ref>ر.ک: همان</ref>.