نمایش مبدأ برای شرح أصول التفسير

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR128629J1.jpg
| عنوان = شرح أصول التفسير
| عنوان‌های دیگر = اتمام الدرایة لقراء النقایة. برگزیده. شرح  ** اصول التفسیر. شرح ** اصول التفسیر. شرح. برگزیده
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر]] (نويسنده)
[[قاسمی، جمال‌الدین]] (محشی)
[[زاهدی،  خالد  خلیل]] (مصحح)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  6025آلف9س 91/5 BP 
| موضوع =سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849 - 911ق.  اصول التفسیر -- نقد و تفسیر - تفسیر - فن - سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر، 849 - 911ق. النقایه - نقد و تفسیر - زبان عربی - واژه نامه‎‌‌ها - زبان عربی - معنی شناسی
|ناشر 
| ناشر = 
| مکان نشر = 
| سال نشر = 1440ق - 2019م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE128629AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 978-9953-586-28-7
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 128629
| کتابخوان همراه نور = 128629
| کد پدیدآور = 615
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''شرح أصول التفسير'''، اثر [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدین سیوطی]] (متوفی 911ق)، کتابی است در بیان پاره‌ای از علوم قرآنی که همراه با تعلیقات شیخ [[قاسمی، جمال‌الدین|جمال‌الدین قاسمی]] (متوفی 1332ق)، با تحقیق، تعلیق، مقدمه و تخریج [[زاهدی، خالد خلیل|خالد بن خلیل بن ابراهیم زاهدی]]، منتشر شده است.

اثر حاضر، در واقع رساله‌ای نفیس و ارزشمند از [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در اصول تفسیر و شرح آن توسط خود اوست که از کتاب دیگر مصنف، تحت عنوان «النقاية» و شرح آن به نام «إتمام الدراية لقراء النقاية»، انتزاع شده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9</ref>.

«النقاية»، کتاب مختصری است که سیوطی در آن، خلاصه‌ای از علوم چهارده‌گانه را به‌همراه گزیده مسائل آن، در سال 871ق، گردآوری نموده و سپس در سال 873ق، به شرح آن در کتابی تحت عنوان «إتمام الدراية لقراء النقاية» پرداخته است. آنچه بر اهمیت کتاب «النقاية» دلالت دارد، کثرت منظوماتی است که علما در شرح و حواشی این اثر، به رشته تحریر درآورده‌اند که از جمله آنها، می‌توان به «نظم النقاية (نظم فيه قسم التفسير)» [[عبدالرئوف زمزمی مکی]] (متوفی 963ق)، «ضم الدراية بنظم النقاية» محمد خالص بن عنقا زبیدی (متوفی 996ق) و «نظم نقاية الفنون للسيوطي» عبدالله بن حاج اشاره نمود<ref>ر.ک: همان، ص10-12</ref>.

[[قاسمی، جمال‌الدین|شیخ جمال‌الدین قاسمی]]، نخستین کسی است که قسمت متعلق به اصول تفسیر از کتاب «النقاية» را جدا نموده و به تعلیق، تشریح و توضیح مطالب آن پرداخته و آن را در قالب اثر حاضر، در اختیار خواننده قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>.

کتاب با مقدمه مفصلی از محقق، آغاز شده است. در این مقدمه، ضمن اشاره به موضوع کتاب و اهمیت آن<ref>ر.ک: مقدمه، ص9</ref>، شرح حال نسبتا مفصلی از سیوطی<ref>ر.ک: همان، ص15</ref> و [[قاسمی، جمال‌الدین|جمال‌الدین قاسمی]]<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>، در اختیار خواننده قرار گرفته است.

در قسمت اصول تفسیر، ابتدا تعاریفی پیرامون علم تفسیر<ref>ر.ک: متن کتاب، ص63</ref>، قرآن کریم<ref>ر.ک: همان، ص64</ref>، سوره<ref>ر.ک: همان</ref> و آیه<ref>ر.ک: همان، ص65</ref> ارائه گردیده و سپس ضمن اشاره به تفاضل بین آیات<ref>ر.ک: همان، ص65</ref>، حکم قرائت قرآن به زبان عجمی، با معنی و تفسیر به رأی، بیان شده است<ref>ر.ک: همان، ص66</ref>.

در ادامه، انواع علوم و دانش‌های قرآن که به نزول مربوط می‌شود، تعریف و تشریح شده است که از جمله آنها، عبارتند از علم به مکی و مدنی بودن، حضری یا سفری بودن، نزول در شب یا در روز، نزول در تابستان یا زمستان، اسباب نزول و اولین و آخرین آیه یا سوره نازل‌شده<ref>ر.ک: همان، ص67- 75</ref>.

از دیگر مباحث مطرح‌شده در این بخش عبارت است از: انواع قرائات قرآنی شامل متواتر، واحد و شاذ؛ شروط قرائت صحیح؛ انواع علوم قرآن که متعلق به مبحث ادا می‌باشند از جمله وقف و ابتدا، اماله، مد، تخفیف همزه و ادغام؛ انواع علوم متعلق به مباحث الفاظ قرآنی مانند غریب، معرب، مجاز، مشترک، مترادف، استعاره و تشبیه و مباحث معانی متعلق به احکام<ref>ر.ک: همان، ص67-92</ref>.

از جمله ویژگی‌های کتاب، تحقیقات و مطالب ارزنده‌ای است که محقق در پاورقی‌ها، افزوده است<ref>ر.ک:همان، ص128</ref>.