نمایش مبدأ برای رياض‌العارفين في شرح صحيفة سيدالساجدين

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR18079J1.jpg
| عنوان =رياض‌العارفين في شرح صحيفة سيدالساجدين
| عنوان‌های دیگر =صحيفة سجادية. شرح 
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = [[دارابی، محمد بن محمد]] (نویسنده)

[[شریعتمداری، محمد تقی]] (محقق)

[[درگاهی، حسین]] (محقق)
|زبان 
| زبان =عربی  
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏ ‎‏ص‎‏3024‎‏ ‎‏1379 / 267/1 BP 
| موضوع = علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38 - 94ق. صحيفه سجاديه - نقد و تفسير

علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38 - 94ق. - دعاها

|ناشر 
| ناشر = سازمان اوقاف و امور خيريه، انتشارات اسوه 
| مکان نشر =ايران - تهران 
| سال نشر = 1421ق.   = 1379ش.  

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE18079AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ  يکم  
| شابک =
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =18079
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =00216-05571-24406
| پس از =
| پیش از =
}}
{{کاربردهای دیگر|صحیفه سجادیه (ابهام‌زدایی)}}
{{کاربردهای دیگر|شرح صحیفه سجادیه (ابهام‌زدایی)}}
'''ریاض العارفین فی شرح صحیفة سید الساجدین'''، عنوان اثری است یک‌جلدی به زبان عربی از [[دارابی، محمد بن محمد|محمد بن محمد دارابی]](1180ق). او این اثر را در شرح صحیفه سجادیه(ع) نگاشته است و هر دعا را در این کتاب، باغی(روضه) شمرده است و مطالب کتاب را در 54 باغ شرح داده است. تعلیقات این اثر از شیخ [[شریعتمداری، محمد تقی|محمدتقی شریعتمداری]] است و تحقیق آن از [[درگاهی، حسین|حسین درگاهی]].

صحیفه سجادیه(ع) بعد از قرآن و نهج‌البلاغه مهم‌ترین و ارزشمندترین اثر مکتوب اسلام است که از آن به‌عنوان قرآن صاعد، اخت القرآن، انجیل اهل‌بیت(ع) و زبور آل محمد(ص) نام برده‌اند. این کتاب شامل 54 دعا است که دربرگیرنده مسائل مختلف اسلامی است: در حقیقت، صحیفه، تعلیم‌دهنده دین و اخلاق در لباس دعا است و امام سجاد(ع) در قالب دعا، شریعت الهی و اخلاق محمدی(ص) را تشریح می‌نماید. این کتاب شریف توسط [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] انشاء شده و امام محمدباقر(ع) آن را یادداشت و ضبط فرموده است. بعدها [[زید بن علی بن الحسین(ع)|زید بن علی(ع)]] برادر امام محمدباقر(ع)، یک نسخه از آن را برای فرزندش یحیی بن زید به میراث می‌گذارد و او را به حفظ و حراست از آن توصیه می‌کند. 

به دلیل عظمت این کتاب، بسیاری از علما در ادوار مختلف به نقل، استنساخ، شرح و ترجمه آن پرداختند. جز در موارد انگشت‌شماری، در کمتر کتاب یا متن میراثی دیگری تا این حد نسخه و اسانید و شروح داریم. از جمله این کتاب‌ها شرح «ریاض العارفین» [[دارابی، محمد بن محمد|محمد بن محمد دارابی]] است. این اثر شرح مرکبی است طولانی و خطبه آن از شاگرد نویسنده، [[سید علی بن علاءالدوله ضیاءالدین نورالله]]، از نوادگان(اسباط) [[شوشتری، سید نورالله بن شریف‌الدین|قاضی نورالله شهید]] است. در این کتاب استفاده زیادی از شرح صحیفه سجادیه [[سید محمدباقر بن داماد حسینی]](1041 ق.) شده و نویسنده، گاه عین عبارات [[سید محمدباقر بن داماد]] را ذکر کرده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18079?pageNumber=3&viewType=html ر.ک: مقدمه تحقیق، ص3]</ref>

شارح این اثر در عنفوان جوانی شاگرد [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شیخ بهایی]] بود. او در سال 1062 ق به هند رفت و در بندر سورت اقامت گزید. او در سال 1066 به زیارت [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] مشرف شد و از آنجا به هند بازگشت. خود [[دارابی، محمد بن محمد|دارابی]] در مقدمه ریاض العارفین آورده است که در سال 1114 ق. به اصفهان رسید و این شرح را  به سلطان آن زمانش، هدیه کرد.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18079?pageNumber=3&viewType=html ر.ک: همان، ص3-4]</ref>

شایان ذکر است که اصل در این شرح، نسخه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شیخ بهایی]] است که ملا [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقی مجلسی]] از روی آن استنساخ کرده. همچنین در این اثر به موارد مذکور در نسخه ابن ادریس با علامت «س» و نسخه شهید با عبارت: «و فی نسخة» اشاره شده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18079?pageNumber=3&viewType=html ر.ک: همان، ص3]</ref>

از جمله کارهای محقق کتاب روی این اثر، موارد زیرا را می‌توان یاد کرد:
# استناد در ارزيابي متن به نسخه موجود در دانشكده الهيات.
# استخراج منابع اخبار و احادیث به‌جز مواردی شاذ و نادر.
# درخواست محقق از استادش شیخ محمدتقی شریعتمداری مبنی بر نگارش تعلیقه بر این اثر که انصافاً تعلیقات دقیق و ارزشمندی است. هر تعلیقه که در این اثر، بدون رمزگذاری و ذکر نگارنده آمده، از ایشان است.

پوشیده نماند که شارح و دیگران نیز پاورقی‌هایی بر این نسخه دارند که محقق از میان این حواشی آنچه را که برای خواننده مفید بوده درج کرده و مابقی را کنار گذاشته است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/18079?pageNumber=5&viewType=html ر.ک: همان، ص5]</ref>

جهت مطالعه بیشتر می‌توان به مقاله «سه «ریاض» در شرح صحیفه سجادیه» نوشته جناب آقای [[باقر قربانی زرین]] در مجله مطالعات قرآن و حدیث سفینه، در پایگاه مجلات نور (نورمگز) مراجعه کرد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/17076/116 ر.ک: قربانی زرین، باقر، ص116]</ref>