نمایش مبدأ برای دیوان پروین اعتصامی (مقدمه‌نویس: بهار)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR16179J1.jpg
| عنوان =دیوان پروین اعتصامی
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = [[اعتصامی، پروین]] (نویسنده)

[[بهار، محمدتقی]] (مقدمه‌نویس)

[[فضل‌اللهی، مسعود]] (خطاط)
|زبان 
| زبان = فارسی  
| کد کنگره =‏‎‏1384 / 7614 ‏PIR‎‏ 
| موضوع = شعر فارسی - قرن 14
|ناشر 
| ناشر = جمهوری
| مکان نشر =ایران - تهران 
| سال نشر = 1384ش.  

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE16179AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ  یکم  
| شابک =964-6973-19-1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =07963-02555-24351
| پس از =
| پیش از =
}}
{{کاربردهای دیگر|دیوان اشعار (ابهام‌زدایی)}}
'''دیوان پروین اعتصامی'''، مجموعه اشعار بانوی شاعره [[اعتصامی، پروین|رخشنده اعتصامی]]، معروف به [[اعتصامی، پروین|پروین اعتصامی]] است، با دیباچه [[بهار، محمدتقی|ملک‌الشعرای بهار]] به خط [[فضل‌اللهی، مسعود|مسعود فضل‌اللهی]]. 

[[اعتصامی، پروین|پروین اعتصامی]] از بانوان شاعره‌ای است که اشعارش حاوی حکایات اخلاقی و عبرت‌های زیبایی است. به تعبیر یوسف اعتصام‌الملک، پدر سخن‌شناس [[اعتصامی، پروین|پروین]]: «شعر [[اعتصامی، پروین|پروین]]، شعر اوقات و احوال و اشخاص نیست؛ شعر تربیت و تهذیب و تعمیم اخلاق کریمه است؛ ترانه روح‌افزای مهر و عاطفت و فضیلت است؛ نغمه جذاب سعی و عمل و همت و اقدام است؛ سرود بیداری و پرهیزگاری و رستگاری است»<ref>ر.ک: ذوالفقاری، محمدعلی، صفحه ح</ref>.

در مقدمه این اثر، [[بهار، محمدتقی|ملک‌الشعرای بهار]] از قصاید، غزلیات، قطعات و سایر اشعار پروین و روحیه مادرانه وی در شعر صحبت می‌کند و او را از «نوادر» شاعران زن به حساب می‌آورد. پایان‌بخش سخن بهار در مقدمه این اثر، سخن از غزلیات و عشق در دیوان پروین و نوع این عشق است<ref>ر.ک: دیباچه کتاب، ص7-18</ref>.

این دیوان به علت اهمیتش بارها به چاپ رسیده است. اولین چاپ آن، دو سال قبل از وفات پدرش در سال 1314ش با مقدمه [[بهار، محمدتقی|ملک‌الشعرای بهار]] بوده<ref>ر.ک: ذوالفقاری، محمدعلی، صفحه ح</ref>.

چاپ حاضر آن مربوط به انتشارات جمهوری در سال 1384ش است با مقدمه زیبای [[بهار، محمدتقی|ملک‌الشعرای بهار]] به خط [[فضل‌اللهی، مسعود|مسعود فضل‌اللهی]]. از دیگر چاپ‌های این اثر می‌توان به چاپ 1383ش توسط انتشارات وزارت فرهنگ در انتشارات اوسان اشاره کرد که با مقدمه [[محمدعلی ذوالفقاری]] با خط حسین خسروی انجام شده است. در مقدمه چاپ وزارت فرهنگ، ذوالفقاری از عبارات [[بهار، محمدتقی|ملک‌الشعرای بهار]] درباره [[اعتصامی، پروین|پروین]] استفاده و از او یاد کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحه خ</ref>.

در این نسخه پس از مقدمه، فهرست مطالب کتاب آمده و سپس وارد اشعار می‌شویم، ولی در نسخه حاضر (انتشارات جمهوری) ابتدا، فهرست مطالب آمده و سپس مقدمه [[بهار، محمدتقی|ملک‌الشعرای بهار]]. از دیگر تفاوت‌های این دو نسخه این است که در نسخه انتشارات جمهوری (نسخه حاضر)، مثنویات و تمثیلات (صفحه 19 به بعد) و مقطعات (صفحه 447 به بعد) در دو بخش جداگانه ارائه شده است. همچنین عنوان هر شعر در مثنویات و تمثیلات در ابتدای آن ذکر شده و در مقطعات نیز در دو مورد که یکی مربوط به تعزیت پدر<ref>ر.ک: متن کتاب، ص453</ref> و دیگری برای سنگ مزار<ref>ر.ک: همان، ص455</ref> است، دلیل سرایش شعر بیان شده است؛ مثلا عنوان اولین شعر دیوان، «غم دنیا» است، ولی در نسخه انتشارات وزارت فرهنگ، ابتدا قطعات با شماره‌گذاری و بدون عنوان آمده‌اند. این قطعات که تعدادشان 42 عدد است، از صفحه 1 تا صفحه 105 را در این نسخه اشغال کرده‌اند. سپس سایر اشعار پروین با ذکر عنوان شعر در این نسخه آغاز می‌شود و شروع آن با شعر «آتش دل» است.

از دیگر تفاوت‌های این دو نسخه تفاوت ظاهری در طرح حاشیه صفحات کتاب است. درهرحال هردو نسخه با خط زیبا نوشته شده‌اند و با شعری که پروین برای سنگ مزار خودش سروده، پایان می‌یابند.