نمایش مبدأ برای دیوان عثمان مختاری

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR28422J1.jpg
| عنوان = دیوان عثمان مختاری
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[مختاری غزنوی، عثمان بن عمر]] (نویسنده)
[[همایی، جلال‌الدین]] (محقق)
|زبان 
| زبان = فارسی
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏د‎‏9 / 4732 PIR 
| موضوع = شعر فارسی- قرن 6ق.
|ناشر 
| ناشر = شرکت انتشارات علمي و فرهنگي 
| مکان نشر = ایران- تهران
| سال نشر = 1382ش

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE28422AUTOMATIONCODE
| چاپ = دوم
| شابک =964-445-456-1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =28422
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =18436
| پس از =
| پیش از =
}}
 
'''دیوان عثمان مختاری،''' کامل‌ترین مجموعه اشعار حکیم ابوعمرو (یا ابوعمر) [[مختاری غزنوی، عثمان بن عمر|بهاءالدین عثمان بن عمر مختاری غزنوی]] (بین 469 و 458- بین 512 و 548ق)، از شاعران توانا و قصیده‌سرایان فصیح قرون پنجم و ششم هجری است که به اهتمام [[همایی، جلال‌الدین|جلال‌الدین همایی]] فراهم آمده و تصحیح و تنقیح شده است.

[[مختاری غزنوی، عثمان بن عمر|مختاری]] از انواع شعر، بیشتر به قصیده پرداخته و بسیاری از پادشاهان، امرا و بزرگان عصر خود را مدح گفته است<ref>مقدمه، ص7</ref>.

ترتیب قصاید که رکن اعظم دیوان است، غیر الفبایی و برحسب ممدوحین شاعر است و سه جزء دارد: اول، غزنویات یا قصاید غزنویه در مدح سلاطین غزنوی و وزرا و اکابر غزنه. دوم، کرمانیات؛ یعنی قصایدی که مختاری در ایام سفر به کرمان و قریب سه سال اقامتش در دربار [[ارسلانشاه قاوردی|ارسلان‌ شاه قاوردی]] در مدح وی و بزرگان آن دیار سروده و نیز مدایحی که در اثنای همان مسافرت برای ملوک و امرای اطراف مانند [[امیرتاج‌الدین نصر بن خلف سیستانی|امیر تاج‌الدین نصر بن خلف سیستانی]] و [[عضدالدوله بویی]] و [[عضدالدوله لاجین]] ساخته. سوم، سمرقندیات؛ یعنی قصایدی که شاعر در سفر کوتاه دو سه ماهه سمرقند برای علاءالدین محمد ارسلان‌خان از ملوک خانیه ماوراءالنهر و برخی از بزرگان و رجال آن نواحی ساخته است. برخی قصاید متفرقه دیگر که عده آنها چندان نیست نیز در خلال بخش‌های سه‌گانه فوق جا داده شده است<ref>همان، ص9</ref>.

بعد از بخش قصاید، بخش قطعات و سپس هزلیات و اهاجی و پس از آن غزلیات و آنگاه مثنوی «هنرنامه یمینی» و در آخر، رباعیات آمده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

نسخ دیوان مختاری، بیشتر غیرالفبایی و کمتر الفبایی است اما ویژگی اثر حاضر، آن است که مصحح آن، پس از استقصا در گرد آوردن همه اشعار مختاری، دیوان وی را به‌ترتیب الفبایی، ولی با اسلوبی که خاص خود ایشان است، تنظیم کرده است؛ به‌گونه‌ای‌که اشعار دیوان، به‌ترتیب قصاید، ترکیبات، غزلیات، قطعات، رباعیات و مثنویات و برحسب نظم الفبایی در حروف قافیه، تنظیم شده است<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>.