نمایش مبدأ برای دیوان شرف‌الدین حسن حکیم شفایی اصفهانی

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR112525J1.jpg
| عنوان = دیوان شرف الدین حسن حکیم شفائی اصفهانی
| عنوان‌های دیگر = دیوان حکیم شفائی اصفهانی
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ش‍ف‍ای‍ی‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، ح‍س‍ن‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌]] (نويسنده)
[[ب‍ن‍ان‌، ل‍طف‍ع‍ل‍ی‌]] (مصحح)
[[ب‍ن‍ان‌، ل‍طف‍ع‍ل‍ی‌]] (مقدمه‌نويس)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره = PIR۶۳۲۷/د۹ ۱۳۶۲     
| موضوع =شعر فا‌رسی‌ - قرن‌ ۱۱ق‌,شفا‌ئی‌ اصفها‌نی‌، حسن‌بن‌محمدحسین‌، ۹۶۶-۱۰۳۷ق‌
|ناشر 
| ناشر = اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان شرقی
| مکان نشر = ایران - تبریز
| سال نشر = 1362ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE112525AUTOMATIONCODE
| چاپ = 0
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 112525
| کتابخوان همراه نور = 112525
| کد پدیدآور = 89937
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''دیوان شرف‌الدین حسن حکیم شفایی اصفهانی'''، مجموعه اشعار [[ش‍ف‍ای‍ی‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، ح‍س‍ن‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌|شرف‌الدین حسن بن محمدحسین شفایی اصفهانی]] (966-1037ق) است که با تصحیح، مقدمه و تعلیقات لطفعلی بنان، منتشر شده است.

[[ش‍ف‍ای‍ی‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، ح‍س‍ن‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌|حکیم شفایی]] مدعی نوآوری و ابداع سبک تازه‌ای است، اما با وجود این، به شعرای مشهور چون حافظ، ارادت و ایمان خاصی داشته و در اشعار، از او به قالب و محتوا، اقتفا کرده است:

{{شعر}}
{{ب|''خسرو ملک معانی چو شفایی باشم''|2=''گر پسند نظر حافظ شیراز افتم''<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه صدوبیست‌ودو</ref>}}
{{پایان شعر}}
در بین اشعار [[ش‍ف‍ای‍ی‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، ح‍س‍ن‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌|حکیم شفایی]]، به ابیاتی برمی‌خوریم که بیان رندانه حافظ و قلندری و وارستگی او را به خاطر می‌آورد:
{{شعر}}
{{ب|''از باده جوانی کن از آن پیش که گویند''|2=''از دیر کهن‌سال فلان رفت و جوان رفت''}}
{{ب|''مرهون باده کرده شفایی وجود خویش''|2=''ارزان ز پیر میکده رطل گران گرفت''}}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب|''هرگز دل ما شیوه تزویر ندانست''|2=''جز جام می ‌و زلف گره‌گیر ندانست''<ref>ر.ک: همان، صفحه صدوبیست‌ویک – صدوبیست‌ودو</ref>}}
{{پایان شعر}}
وی در غزل، غیر از [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]]، به شعرای معروفی مانند [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] نیز نظر داشته و اکثر غزل‌های [[بابافغانی شیرازی]] را استقبال و نظیره‌گویی کرده است؛ شاید او هم مثل [[رکن‌الدین مسعود کاشانی]]، به دستور شاه عباس، به جواب‌گویی غزلیات بابافغانی مأمور بوده و یا پیش خود، تفننا این کار را انجام داده است<ref>ر.ک: همان، صدوبیست‌ودو</ref>.

[[ش‍ف‍ای‍ی‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، ح‍س‍ن‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌|شفایی]] در قصاید، به طرز [[انوری، محمد بن محمد|انوری]] و [[خاقانی شروانی|خاقانی]] بیشتر توجه داشته است؛ چنان‌که خود می‌گوید:
{{شعر}}
{{ب|''بردم از پیش شفایی روش خاقانی''|2=''که چو شروان نمک‌آلا کنم اصفاهان را''}}
{{پایان شعر}}
{{شعر}}
{{ب|''طرز عشق است شفایی سخن تازه ما''|2=''روش دلکش خاقانی ازو می‌بارد''}}
{{پایان شعر}}
با وجود این، در مقام مفاخره، گاهی خود را با [[خاقانی شروانی|خاقانی]] برابر گرفته و زمانی برتر از او دانسته است:
{{شعر}}
{{ب|''نیست خاقانی شفایی تا کند خاقانی‌ام''|2=''ورنه می‌دانی که پای کم ز خاقانیم <ref>ر.ک: همان، صفحه صدوبیست‌وچهار</ref>}}
{{پایان شعر}}
آنچه اشعار [[ش‍ف‍ای‍ی‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، ح‍س‍ن‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌|شفایی]] را امتیاز خاص بخشیده، استعمال فراوان لغات و اصطلاحات طبی است که در میان قصاید و غزلیاتش، ده‌ها بیت از این نوع می‌توان یافت:
{{شعر}}
{{ب|''شورابه امل نکند رفع تشنگی''|2=''از ابلهی است اینکه به مبطون دهی سنا''}}
{{پایان شعر}}
{{شعر}}
{{ب|''حکیم خطه اسلام کز ایارج اوست''|2=''دماغ شرک منزه ز کلفت سودا''}}
{{پایان شعر}}
{{شعر}}
{{ب|''در دیده‌شان که از سبل نقص عاجز است''|2=''کحل شفا کنند که محتاج اغبرند''<ref>ر.ک: همان، صدوبیست‌وپنج – صدوبیست‌وشش</ref>}}
{{پایان شعر}}