نمایش مبدأ برای دیوان امیر نظام‌الدین علیشیر نوایی «فانی»

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR28398J1.jpg
| عنوان =ديوان امير نظام الدين عليشير نوايي «فاني»
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[امیر‌علیشیر نوایی، علیشیر بن کیچکنه]] (نویسنده)

[[همایون‌فرخ، رکن‌الدین]] (به اهتمام)
|زبان 
| زبان = فارسی
| کد کنگره =‏/د9 / 5673 PIR 
| موضوع = شعر فارسی- قرن 9ق.
|ناشر 
| ناشر = اساطیر
| مکان نشر = تهران- ایران
| سال نشر = 1375ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE28398AUTOMATIONCODE
| چاپ = یکم
| شابک =
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =28398
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =04223
| پس از =
| پیش از =
}}
 
'''دیوان امیر نظام‌الدین علی‌شیر نوایی «فانی»،''' مجموعه اشعار [[امیر‌علیشیر نوایی، علیشیر بن کیچکنه|امیر نظام‌الدین علی‌شیر نوایی]]، متخلص به «فانی» است که به اهتمام [[همایون‌فرخ، رکن‌الدین|رکن‌الدین همایون فرخ]] به چاپ رسیده است. این دیوان مرکب است از غزلیات، مقطعات، مفردات، رباعیات و معمیات. ولی در آن از نوع قصیده و مثنوی شعر دیده نشده است<ref>مقدمه، ص12</ref>.

آنچه باعث اهمیت کتاب حاضر شده، آن است که امیر گذشته از اینکه در شعر فارسی دست داشته، در زبان ترکی جغتایی از شعرای بی‌نظیر و بی‌بدیل است و همه، استادی او را در آن زبان، تأیید و تصدیق کرده‌اند. با توجه به این نکته و اینکه شاعری است خوش‌ذوق، مردی سخن‌شناس هم بوده است<ref>ر.ک: همان، ص24</ref>.

از جمله ویژگی‌های دیوان فانی، عدم یک‌نواختی اشعار آن است؛ زیرا این دیوان شامل 485 غزل است که اگر سقطات را هم بیست غزل به حساب آوریم، جمعا 505 غزل فارسی از [[امیر‌علیشیر نوایی، علیشیر بن کیچکنه|فانی]] در دست است که طبیعی و بدیهی است این مقدار شعر فارسی را امیر از عنفوان جوانی تا زمانی که در اواخر عمر به تدوین دیوان پرداخته، سروده و به همین علت نباید انتظار داشت که تمام غزل‌های دیوان یکدست و یک‌نواخت و از نظر انسجام و سلاسلت و فصاحت و بلاغت، یکسان باشد<ref>ر.ک: همان، ص23</ref>.

[[امیر‌علیشیر نوایی، علیشیر بن کیچکنه|فانی]] هم مانند شعرا و گویندگان دیگر، آثارش غث و ثمین دارد و مسلم است اشعاری که امیر در سنین جوانی سروده، از نظر پختگی و مضامین و معانی به‌هیچ‌وجه به پایه غزلیاتی که در دوران کهولت پس از سالیان دراز مطالعه و مداقه و بررسی و تتبع در آثار ادبی فارسی و عربی سروده است، نخواهد رسید<ref>همان، ص24</ref>.

ویژگی دیگر اشعار فانی، آن است که وی شیفته و فریفته [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] است و در مکتب عرفانی و ادبی خواجه سیر می‌کرده و به همین لحاظ بیشتر آثار او، تتبع و استقبال از غزلیات خواجه است و چون مطالب عرفانی خواجه را به بهترین وجهی درک و استنباط می‌کرده، از این رهگذر توانسته است غالبا استادانه از عهده تتبع و استقبال خواجه برآید<ref>همان</ref>.