نمایش مبدأ برای دیوان استاد عسجدی مروزی

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR111699J1.jpg
| عنوان = دیوان استاد عسجدی مروزی
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ع‍س‍ج‍دی‌ م‍روزی‌، ع‍ب‍دال‍ع‍زی‍ز ب‍ن‌ م‍ن‍ص‍ور]] (نويسنده)
[[طاهری شهاب، محمد]] (مصحح)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =PIR‌4648/‎ ‌د‎‌91348     
| موضوع =شعر فارسی - قرن‏ 5ق
|ناشر 
| ناشر = ابن سينا
| مکان نشر = [بی جا] - [بی جا]
| سال نشر = 1348ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE111699AUTOMATIONCODE
| چاپ = 2
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 111699
| کتابخوان همراه نور = 111699
| کد پدیدآور = 76082
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''دیوان استاد عسجدی مروزی'''، مجموعه اشعار [[ع‍س‍ج‍دی‌ م‍روزی‌، ع‍ب‍دال‍ع‍زی‍ز ب‍ن‌ م‍ن‍ص‍ور|ابونظر عبدالعزیز بن منصور عسجدی مروزی]] (متوفی 432ق) است که با تصحیح و حواشی [[طاهری شهاب، محمد|طاهری شهاب]]، منتشر شده است.

در دیوان حاضر، با توجه به این موضوع که اشعار مندرج در آن، غالبا از تذکره‌ها نقل شده است، بیشترین بسامد قالب‌های اشعار، به رباعی و قطعه اختصاص یافته است. رباعیات [[ع‍س‍ج‍دی‌ م‍روزی‌، ع‍ب‍دال‍ع‍زی‍ز ب‍ن‌ م‍ن‍ص‍ور|عسجدی]] از نظر زبانی و مضمونی، دارای ویژگی‌های خاصی هستند. اندیشه‌های هستی‌شناسانه و رازآلود عسجدی درباره زندگی انسان و فلسفه حضور در هستی، در این رباعیات ظاهر می‌گردد؛ او گاه خیام‌وار به جهان می‌نگرد و می‌گوید:
{{شعر}}
{{ب|''برخیز چه خسبی که جهان می‌گذرد''|2=''بویی بستان که کاروان می‌گذرد''}}
{{پایان شعر}}
و گاه از سرنوشت تراژیک انسان سخن به میان می‌آورد:
{{شعر}}
{{ب|''ما در غم خویش غمگسار خویشیم''|2=''محنت‌زدگان روزگار خویشیم''}}
{{ب|''سرگشته و شوریده کار خویشیم''|2=''صیاد نه‌ایم و هم شکار خویشیم''}}
{{پایان شعر}}
و گاه نیز به توصیف و مغازله با معشوق می‌پردازد:
{{شعر}}
{{ب|''ای گشته خجل آب حیات از دهنت''|2=''سرو از قد و ماه از رخ و سیم از ذقنت''}}
{{ب|''صاحب‌نظری کجاست تا درنگرد''|2=''صد یوسف مصر در ته پیرهنت''<ref>ر.ک: شعبانیان، علیرضا، ص109-110</ref>}}
{{پایان شعر}}
نکته مهمی که در قالب رباعی به نظر می‌رسد، سادگی و انعطاف زبانی شاعر در این قالب است. قصاید به‌دست‌آمده از [[ع‍س‍ج‍دی‌ م‍روزی‌، ع‍ب‍دال‍ع‍زی‍ز ب‍ن‌ م‍ن‍ص‍ور|عسجدی]] نیز دارای شاکله مألوف قصیده‌سرایان متقدم است و مضمون اصلی آن مدح می‌باشد. نکته قابل توجه در این قصاید، این است که بسامد لغات عربی و وفور به‌کارگیری صنایع در این مورد، چشمگیر است. همچنین قالب غزل نیز به شکل مستقلی که در دوره‌های بعد شکل گرفته، در شعر او وجود ندارد؛ بااین‌حال چندین مورد تغزل در آثار او وجود دارد که سلاست و نرمش زبان در آنها چشمگیر است<ref>ر.ک: همان، ص110</ref>.

نکته مثبت و عامل تمایز [[ع‍س‍ج‍دی‌ م‍روزی‌، ع‍ب‍دال‍ع‍زی‍ز ب‍ن‌ م‍ن‍ص‍ور|عسجدی]] از سایر مدیحه‌سرایان دربار غزنوی، این است که غالبا در شعر او طبیعت و اجتماع فدای ممدوح نمی‌شوند. او هنگام مدح بیش از حد چرب‌زبانی نمی‎‌کند و به زبونی نمی‌افتد. نسبت به اتفاقات اجتماعی موضع بی‌طرفی و سکوت اختیار نمی‌کند، بلکه آن را در شعر خود تجلی می‌بخشد<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>.