نمایش مبدأ برای دقائق التصريف

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR22748J1.jpg
| عنوان = دقائق التصريف
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[مودب، قاسم بن محمد]] (نويسنده)
[[ضامن، حاتم صالح]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =   ‎‏/‎‏م‎‏8‎‏د‎‏7 6101 ‏‎‏PJ‎‏ 
| موضوع =زبان عربی - تصریف - زبان عربی - صرف و نحو
|ناشر 
| ناشر = دار البشائر
| مکان نشر = سوریه - دمشق
| سال نشر = 1425ق - 2004م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE22748AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 22748
| کتابخوان همراه نور = 22748
| کد پدیدآور = 14767
| پس از = 
| پیش از = 
}}
{{کاربردهای دیگر| دقائق (ابهام‌زدایی)}}
'''دقائق التصريف'''، عنوان کتابی است 1 جلدی به زبان عربی از [[مودب، قاسم بن محمد|ابوالقاسم بن محمد بن سعید مؤدب]] (متوفی بعد از 338ق) در دانش صرف.

دقائق التصريف، از کتاب‌های جالب و ارزشمند و البته گاه با عبارات غامض، در علم صرف است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5</ref>. [[مودب، قاسم بن محمد|ابوالقاسم مؤدب]] در مقدمه کتاب به تشریح رویکرد و روشش در آن پرداخته و می‌نویسد: سخن درباره افعال ماضی و مستقبل و مصادر و نعوت را در بیان مطالب مقدم داشتم؛ چراکه حاوی معانی لطیف و استدلال‌های متقن و شواهد محکمی است که در دیگر موارد یافت نمی‌شود. سپس از مبانی (اصول) صحیح و پس از آن از فروع آن شروع کردم؛ زیرا جامع‌تر و آسان‌تر است. سپس به ترتیب اولویت، مباحث را ادامه دادم تا مطالب کتاب کامل شود و خاتمه مباحث کتاب را با یاری خدا در شواذ و استثنائات کلام عرب و اطراف مباحث نحوی، قرار دادم<ref>ر.ک: همان، ص9</ref>.

فهرست مطالبی از کتاب در صفحات 9 تا 12 آن ارائه شده است.

نویسنده در ا ین اثر برای شرح مسائل صرفی و نحوی به 442 آیه از آیات قرآنی استشهاد کرده و در قرائات بر 75 آیه از این آیات، تصریح کرده است. او همچنین به 24 حدیث، 40 مورد از امثال و حکم و اقوال مأثوره و 924 بیت از شعر شاعران پیش از اسلام مانند امرؤالقیس و اعشی و اوس بن حجر و... و شاعران عصر اسلامی و اموی مانند حسان بن ثابت و نابغه جعدی و خنساء و فرزدق و کمیت بن زید و... نیز استشهاد کرده. [[مودب، قاسم بن محمد|مؤدب]] همچنین ابیاتی از ابوالعتاهیه و ابوتمام و ابن رومی و ابن معتز را نیز در این کتاب آورده و به آنها استشهاد کرده است. 295 ارجوزه و 24 مصرع و بیت ناقص از دیگر مواردی است که مؤدب در این کتاب به آنها استشهاد کرده. قابل ذکر است که بسیاری از این ابیات و ارجوزه‌ها فقط در این کتاب و توسط مؤدب ذکر شده است و در دیگر کتاب‌های صرفی و نحوی و واژه‌نامه‌ها وجود ندارد<ref>ر.ک: همان، ص12-13</ref>.

این کتاب همچنین حاوی اصطلاحاتی منحصربه‌فرد است. به نظر می‌رسد این اصطلاحات نزد مشغولین به این علم در شهر «الشاش» معمول بوده و دیگران از این اصطلاحات استفاده نمی‌کرده‌اند. برای مشاهده این موارد به صفحات 15 تا 20 مقدمه کتاب مراجعه کنید.