نمایش مبدأ برای دائرةالمعارف الإسلامیة الشیعیة

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR16949J1.jpg
| عنوان = دایرة المعارف الاسلامیة الشیعیة
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[امین، حسن]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =   ‎‏/‎‏الف‎‏8‎‏د‎‏2 5/1 BP 
| موضوع =اسلام - دایرةالمعارف‏ها - شیعه - دایرةالمعارف‏ها
|ناشر 
| ناشر = دار التعارف للمطبوعات
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1412ق - 1415ق - 1416ق - 1417ق - 1418ق - 1993م - 1995م - 1996م - 1997م - 1998م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE16949AUTOMATIONCODE
| چاپ = 5
| شابک = -
| تعداد جلد = 11
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 16949
| کتابخوان همراه نور = 16949
| کد پدیدآور = 10017
| پس از = 
| پیش از = 
}}
{{کاربردهای دیگر|دایرةالمعارف (ابهام‌زدایی)}}
'''دائرةالمعارف الإسلامیة الشیعیة''' اثر نویسنده و مورخ لبنانی [[امین، سید حسن|حسن الامین]] (1286-1381ش) یا [[امین، سید حسن|سید حسن امین عاملی]]، مجموعه‌ای است چند جلدی به زبان عربی که مقالاتی در حوزه اسلام و تشیع در آن جمع‌آوری شده و نویسنده در نگارش مقالات آن، از برخی چهره‌های شناخته‌شده بهره برده است.

این مجموعه در 26 جلد منتشر شده است<ref>ر.ک: پایگاه بنیاد محقق طباطبایی</ref>. مؤلف معتقد‌ است که چهل سال از عمرش را صرف آن کرده و مهم‌ترین تلاش علمی او به شمار ‌‌می‌رود‌<ref>ر.ک: الامین، سید مهدی، ص7</ref>.

وی در شرح عواملی که موجب تهیه چنین دایرةالمعارفی شد، می‌گوید در آن‌ زمان‌ دایرة‌‌المعارفی از سوی خاورشناسان غربی منتشر و از سوی مصری‌ها به زبان عربی ترجمه شد. آن مجموعه به‌ علت نقص در آگاهی یا سوء نیت، دارای خطاهای علمی بسیار بود و مترجمان سعی کرده بودند در پاورقی، خطاهای وارده را تصحیح کنند، اما‌ فقط به تصحیح آرای‌ اهل‌ سنت پرداختند و آرای شیعی با همان خطاهای موجود به عربی منتشر شد. تنها تصحیحی که انجام شده بود، به مبحث تقیه شیعه مربوط بود که [[شاکر، احمد محمد|احمد محمد شاکر]] انجام داده بود. مطالعه این مجموعه‌ها‌ باعث شد [[امین، سید حسن|حسن الامین]] به اندیشه تهیه دایرةالمعارف مستقلی در حوزه افکار شیعی بیفتد. <ref>ر.ک: همان</ref>.

بخشی از این دایرةالمعارف، به زبان انگلیسی ترجمه شده است که در واقع، نخستین دایرةالمعارفی است که درباره تشیع، به یکی از زبان‌های غیراسلامی و زنده جهان، منتشر شده است. در نوشتن و تدوین این اثر، بسیاری از دانشمندان بزرگ شیعی، از جمله [[صدر، سید محمدباقر|آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر]]، [[طباطبایی حکیم، سید محمدتقی|سید محمدتقی حکیم]] و [[شهیدی صالحی، عبدالحسین|عبدالحسین شهیدی صالحی]]، همکاری داشته‌اند<ref>ر.ک: صالحی شهیدی، ج7، ص447</ref>.

مؤلف اعلام اشخاص و شرح حال رجال را در این دایرةالمعارف، نیاورده است، به این دلیل که ده جلد «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|اعیان الشیعة]]» و دوازده جلد «[[مستدركات أعيان الشيعة|مستدرکات اعیان الشیعة]]» شامل شرح حال علماء و رجال می‌باشد و دیگر نیازی به تکرار آنها نمی‌دیده‌اند<ref>همان</ref>.

با تمام محاسنی که برای اثر حاضر ذکر گردیده، برخی پژوهشگران معاصر معتقدند موضوعات و مدخل‌هایی که در این دائرةالمعارف آمده است، به حوزه اسلام و تشیع مربوط نیست یا دست‌کم ارتباط اندکی دارد. غیرروش‌مندبودن، دور بودن از رویکرد دائرةالمعارف‌نویسی، بی‌نظمی و تداخل در مدخل‌ها، شتاب‌زدگی در تدوین و انتشار، تفصیل و اجمال‌های ناموزون، فقدان منابع در پایان مقاله، سازگار نبودن محتوای برخی مقالات با عنوان مدخل‌ها و نبود مدخل‌های مرتبط با قرآن، از جمله نقدهایی است که به این مجموعه وارد شده است<ref>ر.ک: بهاردوست، علیرضا، ص35- 36</ref>.

در پایان، اشاره به این نکته ضروری می‌نماید که تلاش مؤلف اثر حاضر که به تنهایی و با امکاناتی اندک، به تدوین این دایرةالمعارف پرداخته را نمی‌توان نادیده گرفت؛ زیرا در این دایرةالمعارف، برخی مقالات محققانه و سودمند (به‌ویژه در حوزه فرهنگ و تمدن اسلامی) به چشم می‌خورد، اما برخی معتقدند این اثر را نمی‌توان «دایرةالمعارف» به معنای مصطلح و امروزی آن به شمار آورد و تنها می‌توان آن را «جنگ» یا «مجموعه‌ای» از مقالات و نوشته‌ها در موضوعات مختلف با محوریت اسلام و تشیع دانست. یکی از مهمترین دلایلی که برای این مدعا ارائه شده، این است که بسیاری از مقالات آن، برای دایرةالمعارف و با رویکرد دایرةالمعارفی نوشته نشده است<ref>ر.ک: همان</ref>.