نمایش مبدأ برای خمس رسائل (ثعالبی، جاحظ و...)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR86232J1.jpg
| عنوان = خمس رسائل(ثعالبی، عبدالملک بن محمد)
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ثعالبی، عبدالملک بن محمد]] (نويسنده)
[[جاحظ، عمرو بن بحر]] (نویسنده)
[[رخجی، علی بن حسین]] (نویسنده)
[[مفضل بن سلمه]] (نویسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /ث7خ8 2544 PJA 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = 
| مکان نشر = 
| سال نشر = 1301ق
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE86232AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 86232
| کتابخوان همراه نور = 86232
| کد پدیدآور = 522
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''خمس رسائل'''، پنج رساله عربی از [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ثعالبی]](متوفی 429ق)، [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]](متوفی 256ق)، [[رخجی، علی بن حسین|علی بن حسین بن حسن رخجی]] (قرن 5ق) و [[مفضل بن سلمة، ابوطالب|مفضل بن سلمه]] (متوفی حدود 290ق) در سخنان حکمت‌‌آمیز و لطایف و نوادر و معانی عبارات و امثال محاوره‌ای.

*الإیجاز و الإعجاز: [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ابومنصور ثعالبی نیشابوری]] (350 -429ق)، در ده باب منتخبی از سخنان نبی اکرم(ص)، خلفای راشدین، صحابه و تابعین، همچنین ملوک جاهلیت و اسلام و نیز سخنان لطیف فلاسفه و حکما و زهاد و مانند آن را گردآورده است.
شیوه نویسنده در ابواب، مختلف است؛ به‌عنوان‌مثال در باب دوم بدین صورت است که سخنان و لطائف هر باب در ضمن فصل‌هایی ارائه شده است؛ به‌عنوان‌مثال در فصل جوامع کلام نبی(ص) فصلی به تشبیهات و تمثیلات و یا فصلی به استعارات در کلام آن حضرت اختصاص‌یافته است. یا اینکه در باب پنجم که به شاهکارهای ملوک اسلام و امرای آن اختصاص دارد نام آن شخصیت ذکر شده و سپس سخن برجسته‌ای از او ذکر شده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص6 و 16</ref>‏

*برد الاکباد، فی الاعداد: نوشته [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ابومنصور ثعالبی نیشابوری]] (350 -429ق)؛ غرر کلام و درر و لطائف و نوادر و حکم و مواعظ در رابطه با اعداد دو تا ده را در ضمن پنج باب گردآوری کرده است. به عنوان مثال در لطائف عدد سه از بزرگمهر نقل شده است: از او پرسیده شد از چه مردمی باید پرهیز کرد؟ گفت: از دشمن جاهل، دوست خائن و والی نادان.<ref>ر.ک: همان، ص118</ref>‏

*احاسن المحاسن»: [[رخجی، علی بن حسین|ابوالحسن علی بن حسین بن حسن رخجی]] (قرن 5ق) در هشت باب موضوعات عقل، زهد، بیان و نطق، ادب نفس، مکارم اخلاق، حسن سیره، حسن سیاست و بلاغت را مطرح کرده است<ref>ر.ک: همان، ص147</ref> و پس از خطبه به این عبارت آغاز شده است: «و حدثنی والدی الحسین بن الحسن الرخجی رحمه الله: قال افلاطون بالعدل ثبات الاشیاء و بالجور زوالها ...».<ref>ر.ک: همان، ص145</ref>
در باب مکارم‌الاخلاق، حکمت‌های فراوانی بدون اشاره به گوینده آن ذکر شده است؛ به‌عنوان‌مثال: «کسی که دیانتش نیکو باشد، امانت‌دار خواهد بود؛ چراکه دیانت او را در برابر محارم شکیبا و به مکارم ترغیب خواهد کرد». <ref>ر.ک: همان، ص159</ref>

*منتخبات [[البيان و التبيين]]: گزیده کتاب [[جاحظ، عمرو بن بحر|عمرو بن بحر جاحظ بصری]] (متوفی 255/ 256ق) است. در بخشی از آن می‌خوانیم: «ابوالبرکات کاتب محمد بن حسن مرا خبر دارد که از فارسی پرسیدند بلاغت چیست؟ گفت: تشخیص فصل از وصل، و همین سؤال را از یونانی پرسیدند، در پاسخ گفت: موجزگویی نیکو به هنگام بداهه».<ref>ر.ک: همان، ص181</ref>‏

*غایه الارب (فی معانی ما یجری علی السن العامه فی محاوراتهم و امثالهم من کلام العرب): نوشته [[مفضل بن سلمة، ابوطالب|ابوطالب مفضل بن سلمه]] (متوفی حدود 290ق) که در آن، معانی عبارات و امثال محاوره‌ای در زبان عرب مطرح شده است. به‌عنوان‌مثال در توضیح «حیاک الله و بیاک» اشاره شده که حیاک مشتق از تحیت است که به سه معنا برای آن اشاره و برای هر معنا شواهدی ذکر شده است.<ref>ر.ک: همان، ص232-233</ref>‏