نمایش مبدأ برای حلیة الفقهاء

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR65377J1.jpg
| عنوان = حلیة الفقهاء
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن فارس، احمد بن فارس]] (نويسنده)
[[ترکی، عبدالله بن عبدالمحسن]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =BP ۱۷۵/۴/الف۲۷ح۸     
| موضوع =قرن‌ ۴ق‌ فقه‌ شا‌فعی‌
|ناشر 
| ناشر = نشر نیکا
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1403ق - 1983م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE65377AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 65377
| کتابخوان همراه نور = 65377
| کد پدیدآور = 339
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''حلية الفقهاء'''، تألیف [[ابن فارس، احمد بن فارس|احمد بن فارس بن زکریا رازی]] (متوفی 395ق/1005م)، شاعر و ادیب قرن چهارم، کتابی است در شرح الفاظ [[شافعی، محمد بن ادریس|محمد بن ادریس شافعی]] که [[اسماعیل بن یحیی مزنی]]، مشهورترین شاگرد [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] در کتابش آورده است. کتاب با مقدمه و تحقیق [[ترکی، عبدالله بن عبدالمحسن|عبدالله بن عبدالمحسن ترکی]] منتشر شده است.

کتب تراجم برای ابن فارس چهار کتاب در فقه ذکر کرده‌اند: «أصول الفقه»، «مقدمة الفرائض»، «فتيا فقيه العرب» و «حلية الفقهاء». دو کتاب اول به دست ما نرسیده است و یاقوت در فهرست تألیفات ابن فارس از آنها نام برده است. از کتاب «فتيا فقيه العرب» نیز [[ابن انباری، عبدالرحمن بن محمد|ابن انباری]]، [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلکان]]، [[قفطی، علی بن یوسف|قفطی]]، [[یافعی، عبدالله بن اسعد|یافعی]] و [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] یاد کرده‌اند و مشتمل بر یک‌صد مسئله فقهی است، اما از «حلية الفقهاء» که مورد بحث است، [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلکان]]، [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|یاقوت]]، [[یافعی، عبدالله بن اسعد|یافعی]]، [[ابن عماد، عبدالحی بن احمد|ابن عماد حنبلی]]، [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] و [[حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله|حاجی خلیفه]] یاد کرده‌اند. از این کتاب تنها یک نسخه خطی در دانشگاه انقره با تاریخ 589ق، به دست ما رسیده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص11-12</ref>‏. در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی نیز پس از معرفی «حلية الفقهاء» به‌عنوان شرحی بر مختصر مزنی به نسخه‌ای از آن در مكتبة الصائب آنکارا اشاره شده است<ref>ر.ک: سیدی، محمد، ج4، ص372</ref>‏.

[[ابن فارس، احمد بن فارس|ابن فارس]] شیوه نیکویی در شرح برگزیده است؛ چراکه با استفاده از معنای لغوی، مراد [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] را توضیح داده است و به آن احتجاج کرده و جایگاهش را در زبان عربی تبیین کرده است. اگرچه ابومنصور زهری (متوفی 370ق) کتابش «[[الزاهر في غريب ألفاظ الإمام الشافعي|الزاهر]]» را در شرح الفاظ غریب شافعی، که مزنی در کتاب مختصرش آورده، نوشته است، اما در «حلية الفقهاء» مطلبی که دلالت بر آن کند که ابن فارس کتاب ابومنصور زهری را دیده، نوشته نشده است. ابن فارس معتقد است که لغت ابزاری لازم برای فقیه است؛ لذا عبارات [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] را که مزنی در مختصرش آورده شرح و توضیح داده است. [[ابن فارس، احمد بن فارس|ابن فارس]] کتابش را با مقدمه‌ای آغاز کرده که در آن برخی تعریفات و مباحث اصول فقه را مطرح کرده است. سپس به شرح الفاظ مختصر مزنی پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص12-13</ref>‏.