نمایش مبدأ برای تکامل اجتماعی انسان در تاریخ

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR113582J1.jpg
| عنوان = تکامل اجتماعی انسان در تاریخ
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[مطهری، مرتضی]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =  
| موضوع =تکامل اجتماعی (اسلام) - مقاله‏‌ها و خطابه‏‌ها
|ناشر 
| ناشر = صدرا
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1401ش - 1444ق
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE113582AUTOMATIONCODE
| چاپ = 5
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 113582
| کتابخوان همراه نور = 113582
| کد پدیدآور = 989
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''تکامل اجتماعی انسان در تاریخ'''، متن تنظیم‌شده دو سخنرانی از [[مطهری، مرتضی|استاد شهید آیت‌الله مرتضی مطهری]] در حدود سال 1350ش، در دانشگاه شیراز است.

این دو سخنرانی در زمان حیات استاد بدون اجازه و نظارت ایشان با کیفیت نامطلوب منتشر شد که موجب آزردگی خاطر و شکایت استاد شد و در همان زمان از انتشار آن ممانعت به عمل آمد. در تنظیم این دو سخنرانی از حواشی استاد بر آن چاپ نامطلوب استفاده شده و بر غنای مطلب افزوده شده است.

قبلا این مبحث، در ضمیمه مبحث «نبرد حق و باطل» در قطع رقعی منتشر می‌شده است. این امر باعث شده بود که بحث «تکامل اجتماعی انسان در تاریخ» تا حدی مغفول واقع شود. لذا بهتر دیده شد که هر دو مبحث به‌صورت مجزا در قطع جیبی منتشر شوند.

در این چاپ، ضمن اصلاح برخی علامت‌گذاری‌ها برای روشن‌تر شدن بحث و دسته‌بندی بهتر مطالب، تیترها و عناوینی در متن اضافه شده است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص5-6</ref>.

در ابتدای کتاب در توضیح درباره محتوای آن می‌خوانیم: موضوع بحث، مفهوم تکامل در تاریخ و به تعبیر دیگر تکامل اجتماعى و پیشرفت اجتماعى انسان است. علما براى انسان قائل به دو تکاملند: یکى تکامل طبیعى و زیستى که در زیست‏شناسى خوانده و دیده‏اید، که انسان را کامل‌ترین حیوان و آخرین حلقه تکامل طبیعى حیوانات دانسته‌‏اند. معنى تکامل طبیعى روشن است؛ یعنى تکاملى که جریان طبیعت بدون دخالت و خواست خود انسان به وجود آورده است. ازاین‏ جهت میان انسان و سایر حیوانات تفاوتى نیست؛ یعنى یک مسیر طبیعى جبرى قهرى هر حیوانى را به مرحله‏اى رسانده است؛ انسان را هم همان جریان به مرحله‏اى که امروز ما او را انسان مى‌‏نامیم و او را نوعى خاص در مقابل سایر انواع مى‌‏دانیم، رسانده است.

ولى تکامل تاریخى یا تکامل اجتماعى، یعنى سیر جدیدى از تکامل که در این سیر جدید، طبیعت به آن شکل دخالت ندارد. این تکامل، تکامل اکتسابى است؛ یعنى تکاملى است که انسان با دست خود آن را کسب کرده است و دوره‌به‌دوره هم‏ آن را از طریق تعلیم و تعلّم - نه وراثت - منتقل کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص7-8</ref>.