نمایش مبدأ برای توضيح الأفكار لمعاني تنقيح الأنظار

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR99645J1.jpg
| عنوان = توضيح الأفكار لمعاني تنقيح الأنظار
| عنوان‌های دیگر = تنقیح‌ الأنظا‌ر في‌ تنقید أحا‌دیث‌ الأبرار. شرح
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[امیر، محمد بن اسماعیل]] (نويسنده)
[[کردی، ابو اویس]] (محقق)
[[ابن رجب، بدر]] (محقق)
[[ع‍دوی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]] (مصحح)
[[ع‍دوی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]] (مقدمه‌نويس)
[[ابن وزیر، محمد بن ابراهیم]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره = BP 108،/۵۴ ت۹۰۲    
| موضوع =ابن وزیر، محمد بن ابراهیم، ۷۷۵ - ۸۴۰ق. تنقیح الأنظار في تنقید أحادیث الأبرار - نقد و تفسیر - حدیث‌ - علم‌ الدرایه‌ - متون‌ قدیمی‌ تا‌ قرن‌ ۱۴   - حدیث‌ - علم‌ الروایه‌ - متون‌ قدیمی‌ تا‌ قرن‌ ۱۴ 
|ناشر 
| ناشر = مکتبة ابن تيمية
| مکان نشر = مصر - قاهره
| سال نشر = 1431ق - 2010م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE99645AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 99645
| کتابخوان همراه نور = 99645
| کد پدیدآور = 13535
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''توضيح الأفكار لمعاني تنقيح الأنظار'''، نوشته [[امیر، محمد بن اسماعیل|محمد بن اسماعیل امیر صنعانی]] (1099- 1182ق)، محدث، فقیه، اصولی، مجتهد، متکلم و از ائمه زیدیه یمن است. این اثر در علوم حدیث (اصطلاحات حدیث) به نگارش درآمده و توسط ابواویس کردی و بدر بن رجب تحقیق شده است.

نوشتار حاضر، شرحی بر کتاب «[[تنقيح الأنظار في تنقيد أحاديث الأبرار]]» نوشته [[ابن وزیر، محمد بن ابراهیم|عزالدین محمد بن ابراهیم وزیر زیدی حسنی]] (م 840ق) است<ref>ر.ک: بغدادی، اسماعیل، ج‏1، ص330</ref> که در برخی منابع تحت عنوان «[[تنقيح الأنظار في علوم الآثار]]» آمده است<ref>ر.ک: زرکلی، خیرالدین، ج5، ص300</ref>. نویسنده در آن، علوم حدیث و آنچه را که طالبان این فن در خصوص قواعد اصول فقه به آن نیاز داشته، جمع‌آوری کرده است. وی نخست مقدمه‌ای شبیه به تاریخ حدیث را آورده، سپس ضمن ذکر نام گروهی از سلسله راویان، به بحث در کتاب‌های حدیث اصلی و بیان و توضیح برخی از اصطلاحات علم حدیث پرداخته است<ref>ر.ک: حسینی اشکوری، احمد، ج‏1، ص336</ref>.

کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت اول، متن کامل کتاب «تنقيح الأنظار» است که در بالای صفحات آمده است و قسمت دیگر آن شرح کتاب یادشده در پایین صفحات کتاب است. شارح با انتخاب کلمه یا کلماتی از متن که در داخل پرانتز قرار گرفته به شرح و توضیح آنها پرداخته، به‌گونه‌ای که یک شرح مزجی را ارائه کرده است.

وی در ذکر رجال حدیث، از پرداختن به شرح حال افراد مشهور نزد متخصصان علم حدیث، صرف نظر کرده است. همچنین مباحث هر قسمت از شرح را با عنوان «مسئله»، آغاز نموده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص31-32</ref>.

از ویژگی‌های این اثر، ذکر مذاهب زیدیه در کنار سایر مذاهب است که با اندک تأملی می‌توان به موافقان زیدیه و مخالفان آنان در مسائل مورد بحث در این علم آگاهی یافت. همچنین گردآوری اصطلاحات علم اصول در کنار اصطلاحات علم حدیث و بیان وجوه اختلاف و اتفاق آنها، از دیگر ویژگی‌های اثر است که خواننده را از مراجعه به کتاب‌های هر دو علم بی‌نیاز ساخته است. ویژگی دیگر اثر، توانایی علمی نویسنده در ترجیح اقوال است؛ به‌گونه‌ای که او را قادر ساخته است تا از رهگذر مقایسه میان آرای مختلف و بررسی و نقد آنها، به ارزش‌گذاری آنها بپردازد<ref>ر.ک: مقدمه، ص7-8</ref>.

محققان ضمن تحقیق این اثر با تکیه بر چند نسخه خطی و یک نسخه چاپی<ref>ر.ک: همان، ص9-12</ref> و معرفی نویسنده و شارح کتاب، به ارجاع احادیث و ارزش‌گذاری آنها از جهت صحت و ضعف و همچنین توضیح برخی عبارات در پاورقی پرداخته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص23</ref>.