نمایش مبدأ برای تهذیب إصلاح المنطق

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR20662J1.jpg
| عنوان =تهذیب اصلاح المنطق
| عنوان‌های دیگر =اصلاح المنطق 
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = [[خطیب تبریزی، یحیی بن علی]] (نویسنده)

[[قباوه، فخرالدین]] (محقق)

[[ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق]] (نویسنده)
|زبان 
| زبان =عربی  
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏63 / 6620 ‏PJ‎‏ 
| موضوع = زبان عربي - واژه‌نامه‌‎ها
|ناشر 
| ناشر = دارالآفاق الجديدة 
| مکان نشر =لبنان - بيروت 
| سال نشر = 1403ق.  

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE20662AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ  يکم  
| شابک =
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =20662
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =05997-07826-14948
| پس از =
| پیش از =
}}

'''تهذیب اصلاح المنطق'''، تهذیب کتاب «[[اصلاح المنطق]]» [[ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق|ابن سکیت]](186-244ق‌)، به قلم [[خطیب تبریزی، یحیی بن علی|یحیی بن علی خطیب تبریزی]] (421-502ق) است. هدف [[ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق|ابن سکیت]] اصلاح اشتباهات گفتاری در عصر خود بوده است. [[خطیب تبریزی، یحیی بن علی|خطیب تبریزی]] نیز به شرح و برخی حذف و اضافات کتاب پرداخته است. کتاب با تحقیق [[قباوه، فخرالدین|فخرالدین قباوة]] منتشر شده است.

[[اصلاح المنطق]] کتابی لغوی به قلم [[ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق|ابن سکیت]] مشتمل بر اقوال علمای بصره و کوفه و کلام شفاهی بعضی اعراب است. در هر باب از کتاب الفاظ متفق و متقارب مؤید به شواهد و برخی تفاسیر ارائه شده است؛ تا این‌که لغت عرب از لحن و خطا محفوظ بماند. پیش از [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب بغدادی]] تعدادی از علما به این کتاب توجه کرده‌اند؛ ابومنصور ازهری، محمد بن آدم هروی، ابن سیده و ابوالعباس مریسی این اثر را شرح کرده‌‎اند. [[سیرافی، یوسف بن حسن|ابو محمد سیرافی]] شواهد آن را تفسیر و [[ابوعلی نیشابوری]] این اثر را تهذیب کرده‌ است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/20662?pageNumber=6&viewType=html ر.ک: مقدمه، ص6]</ref>‏

«تهذیب اصلاح المنطق» از جمله شروح کتاب [[ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق|ابن سکیت]] است؛ اما علاوه بر شرح کتاب کارهای دیگری نیز بر کتاب انجام داده است؛ به‌عنوان‌مثال مطالب تکراری را حذف و منقولات نثر و شعر دارای اشکال را اصلاح کرده است. همچنین در شیوه بعضی مطالب و الفاظ دخل و تصرف کرده است. شواهد شعری و نثری را تفسیر و بعضی الفاظ و عبارات [[ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق|ابن سکیت]] را استدراک کرده است. بنابراین [[خطیب تبریزی، یحیی بن علی|خطیب تبریزی]] کتابش را شرح ننامیده و «تهذیب اصلاح المنطق» نامیده است. البته بعضی متأخرین اسامی دیگری بر این کتاب گذاشته‌اند: «مختصر اصلاح المنطق»، «شرح اصلاح المنطق»، «شرح شواهد اصلاح المنطق» و «ایضاح الاصلاح».

[[ابن خشاب، عبدالله بن احمد|ابن خشاب]] (متوفی 567ق) نیز استدراکی بر برخی دیدگاه‌های نویسنده در تهذیب نوشته است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/20662?pageNumber=6&viewType=html ر.ک: همان]</ref>‏

[[خطیب تبریزی، یحیی بن علی|خطیب تبریزی]] «[[اصلاح المنطق]]» را بر [[ابی العلاء معری]] در سرزمین نعمان قرائت کرده است. سپس آن را بر مشایخ عراق نیز قرائت کرده و تفسیر، استدراک و تائید ایشان را به‌علاوه حواشی و تعلیقات نسخ پراکنده گردآوری کرده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/20662?pageNumber=11&viewType=html ر.ک: همان، ص11]</ref>

به آن جهت که گاه از برخی علما فراوان نقل‌قول می‌شود، نویسنده به‌ناچار از رمزهایی استفاده کرده است: مثلاً ث به معناي ثعلب و ج به معناي ابن جنیاست.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/20662?pageNumber=11&viewType=html ر.ک: همان]</ref>