نمایش مبدأ برای تهذيب حدائق الألباب في الأنساب

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR16470J1.jpg
| عنوان = تهذيب حدائق الألباب في الأنساب
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[شریف، ابوالحسن بن محمدطاهر]] (نويسنده)
[[رجایی، مهدی]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =   ‎‏/‎‏ش‎‏4‎‏ت‎‏9 53/7 BP 
| موضوع =سادات - نسب نامه - نسب‌شناسی
|ناشر 
| ناشر = کتابخانه عمومی حضرت آيت الله العظمی مرعشی نجفی (ره)
| مکان نشر = ایران - قم
| سال نشر = 1388ش - 1431ق - 2010م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE16470AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 978-964-8179-89-7
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 16470
| کتابخوان همراه نور = 16470
| کد پدیدآور = 9396
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''تهذيب حدائق الألباب في الأنساب'''، نوشته [[شریف، ابوالحسن بن محمدطاهر|ابوالحسن الشریف بن محمد طاهر فتونی عاملی]] (درگذشته 1138ق)، در نسب‌های شریفان سرزمین‌های هند و پاکستان است. [[رجایی، مهدی|سید مهدی رجایی]]، پژوهش این اثر را انجام داده است.

[[رجایی، مهدی|رجایی]] در مقدمه‌اش زندگی، دانش‌اندوزی، استادان، شاگردان و آثار فتونی را شرح داده<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص11-3</ref>، ‏سپس درباره کتاب می‌گوید: این کتاب، تهذیب‌شده و تنقیح‌گردیده و ترتیب‌یافته کتابی با عنوان «حدائق الألباب» به دست شریف عاملی است. او در این کتاب از صاحب متن اصلی نام نمی‌برد. در این متن و شیوه نوشتاری نویسنده‌اش، لغزش و پریشانی در انساب به چشم می‌آید که ناراستی آن‌ها از دیده‌ها و فسوس آن از نگاه یک نسّابه آگاه و کاردان پوشیده نیست. صاحب حدائق، خود، هندی یا پاکستانی است. [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ تهرانی]] در وصف کتاب او «حدائق الألباب في معرفة الأنساب»، می‌گوید: در این اثر شجره‌نامه‌های فرمانروایان، شُهرگان و سادات گردآوری شده است. سپس، شریف عاملی در کربلا به این کتاب دست یافته، اما مطالبش را دیریاب می‌بیند. برای همین، آن را در اثر خود با پیراسته و ویراسته کردنش بازتولید می‌کند.

کتاب در دو بخش «پدران» و «فرزندان» سبطَین «حسن و حسین(ع)» تنظیم شده است؛ بخش نخست، سه سلسله را در بر دارد: اولین سلسله، فرزندان آدم تا ابراهیم را در چهار شعبه «کیومرث، قابیل، هابیل و شیث» ارائه می‌دهد؛ دومین بخش، فرزندان ابراهیم تا عبدالمطلب را در سه شعبه «مدین، اسحاق و اسماعیل» عرضه می‌کند و سومین بخش، فرزندان عبدالمطلب تا حسنَین(ع) را در پنج شعبه «کسانی که عقبه ندارند، حارث، عباس، عبدالله و ابوطالب» پوشش می‌دهد. بخش دوم، در فرزندان سبطین و در سه سلسله ادامه می‌یابد: نخستین سلسله در فرزندان حسن مجتبی(ع) با دو شعبه «زید بن حسن و حسن مثنی»، دومین سلسله در فرزندان حسین(ع) از مسیر فرزندش سجّاد(ع) تا جعفرِ صادق(ع) و سومین سلسله در فرزندان [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|صادق(ع)]] در شش شعبه ارائه گشته، که ششمین آن‌ها را فرزندان موسی کاظم(ع) در پانزده قبیله نشان می‌دهند. پانزدهمین آن‌ها، فرزندان علی بن موسی الرضا(ع) هستند که از مسیر فرزندش جواد(ع) تا به پیشوای دوازدهم(عج) می‌رسند.

محقق، نسخه‌ای از این اثر را، که نزد نسّابه زمانه «سید قاسم بن سید حسّون آل مقرم دغاری» (مقیم نجف) بوده، یافته است که او خود نیز، حاشیه‌ها و تعلیقه‌های نیکویی را به متن زده است و هرچند نامی بر آن نگذاشته، برخی از فاضلان آن را «حديقة الألباب» خوانده‌اند. البته، شایسته بود «كشف النقاب عن وجه رموز حدائق الألباب» خوانده شود. محقق نیز آن را، با نام‌هایی که تا آدم(ع) را در بر دارد، بازنویسی کرده و «شجرة السبطَين و شرعة الشطّين» نامیده است<ref>ر.ک: همان، ص15-12</ref>‏.